5-Маvzu: Aylanma va ilgarilanma harakatni o'zaro uzatish

5-Маvzu: Aylanma va ilgarilanma harakatni o'zaro uzatish.

Kundalik turmushda ishlatiladigan tikuv mashunasida ham aylanma harakat м borib keluvchi (ilgarilanma) harakatga aylantirib beruvchi mexanizmlar ishlatiladi (1.5-rasm).

Aylanma harakat. Agar qattiq jismning barcha nuqtalari aylanish o'qi deb ataluvchi ma'lum o'q atrofida aylanalar bo'ylab harakatlansa,bunday harakatga aylanma harakat deyiladi.Aylantirib o'ynaladigan bolalar o'yinchog'I bunga misol bo'ladi.Agar o'yinchoq sirtiga turli rangli nuqtalar qo'yilsa,harakat davomida bu nuqtalar rangli aylana bo'lib ko'rinadi.

Ilgarilanma harakat: har qanday harakatni ham ilgarilanma ham aylanma harakatlar yig'indisi sifatida qarash mumkin.Agar qattiq jismning istalagan nuqtasiga biriktirilgan to'g'ri chiziq harakat davomida o'zining dastlabki holatiga parallel bo'lsa,bunday harakatga ilgarilanma harakat deyiladi.

Ilagrilanma va aylanma harakat kinematikasi kattaliklarini solishtirish

Ilgarilanma harakat	Belgilanishi	Aylanma harakat	Belgilanishi	Harakatlar orasidagi munosabat
Yo'l Chiziqli tezlik Chiziqli tezlanish (tangensial)	s	Burilish burchagi Burchak tezlik Burchak tezlanish		s=R a=R