5-maruza. O’simlikning noqulay omillarni tasiri



Download 101,78 Kb.
bet3/7
Sana28.06.2022
Hajmi101,78 Kb.
#716865
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
5 maruza

Rentgen, gamma nurlar, zaryadlangan zarrachalar va neytronlar energiyasining yutilish mexanizmi fizik jihatidan bir xil emas. Ammo ularning hammasi ham molekulalarning qo‘zg‘alishiga olib keladi. CHunki ular kuchli oksidlovchilar bo‘lib 10-6-10-5 soniya mavjudligi vaqtida ko‘pgina biologik o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin. Masalan, oqsillar, nuklein kislotalar, membrana lipidlari, oqsil-fermentlarni o‘zgarishiga olib kelish mumkin.

  • Rentgen, gamma nurlar, zaryadlangan zarrachalar va neytronlar energiyasining yutilish mexanizmi fizik jihatidan bir xil emas. Ammo ularning hammasi ham molekulalarning qo‘zg‘alishiga olib keladi. CHunki ular kuchli oksidlovchilar bo‘lib 10-6-10-5 soniya mavjudligi vaqtida ko‘pgina biologik o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin. Masalan, oqsillar, nuklein kislotalar, membrana lipidlari, oqsil-fermentlarni o‘zgarishiga olib kelish mumkin.
  • Bundan tashqari kislorodli sharoitda suv radikallarining organik moddalar bilan ta’siridan ham organik peroksidazalar vujudga kelib molekulalar va hujayralarning nurlanishiga olib keladi.

To‘qimalarda kislorodning miqdori kam bo‘lsa nurlanish samarasi ham kam bo‘ladi, kislorodning miqdori ko‘p bo‘lsa radiatsiyaning ta’siri ham ko‘p bo‘ladi. Ushbu holat «kislorod samarasi» deyiladi va u molekulalar hujayralar va to‘qimalar darajasida ro‘y berishi mumkin.
Radiatsiya tirik organizmlarga ta’siri bevosita va bilvosita bo‘lishi mumkin. Radiatsiyaning bevosita ta’sirida ionlantiruvchi zarrachalar molekula yoki hujayraning sezuvchan qismiga ta’sir qilib ularni zararlaydi va genetik o‘zgarishlarga olib kelib organizmning halokatiga sabab bo‘lishi mumkin.

Umuman nurlanish bu energiyaning yutilgan joyida molekulalarning radiatsion-kimyoviy o‘zgarishlaridan iboratdir. Radiatsiya molekulaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etganda uni qo‘zg‘algan holatga yoki ionlashgan holatga o‘tkazadi. Radiatsiyaning shikastlovchi ta’siri, molekulalarni ionlashishi bilan bog‘liqdir.

  • Umuman nurlanish bu energiyaning yutilgan joyida molekulalarning radiatsion-kimyoviy o‘zgarishlaridan iboratdir. Radiatsiya molekulaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etganda uni qo‘zg‘algan holatga yoki ionlashgan holatga o‘tkazadi. Radiatsiyaning shikastlovchi ta’siri, molekulalarni ionlashishi bilan bog‘liqdir.
  • SHuni aytib o‘tish lozimki, nurlanish dozasi ko‘payishi bilan uning ta’sirida bo‘ladigan zararlanish geometrik progressda ko‘payadi. SHuningdek, zararlanish bitta yoki birnechta nurlarning to‘g‘ridan to‘g‘ri tushishiga ham bog‘liq bo‘lishi mumkin.
  • Biologik sistemalarning nurlanish reaktsiyasi ularning holatiga ham bog‘liqdir. Nurlanishning keyingi davrlari ionlantiruvchi nurlarning bilvosita ta’sirida ketadi.

Download 101,78 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish