5-ma'ruza: Nuklein kislotalar Ryeja

2.
Adeninning molyar kontsentratsiyasi timinnikiga, guaninniki esa tsitozinga teng:
A=T, G=TS yoki 
; 
3.
DNK zanjiridagi 6-aminoguruhli asoslar miqdori 6-ketoguruhli asoslar miqdoriga
teng, ya’ni adenin va tsitozin molyar kontsentratsiyalarining yig`indisi guanin va timin
molyar kontsentratsiyalari yig`indisiga teng:
A+TS=G+T yoki
4.
Guanin bilan tsitozin molyar kontsentratsiyalari yig`indisining adenin bilan
timinning (DNK molekulasida yoki uratsil RNK da) molyar kontsentratsiyalari
yig`indisining nisbati turli manbalardagi nuklein kislotalarda turlicha bo`ladi. Bu
spetsifiklik koeffitsiyenti deb ataladi va
shaklida ifodalanadi.
Agar,
ning qiymati birdan kam bo`lsa, bunday DNK AT tipga, agar uning
qiymati birdan katta bo`lsa, GTS tipga kiritiladi.
Yuksak o`simliklar va hayvonlar DNKsi AT tipga mansub, zamburug`lar, suvo`tlar
va bakteriyalarning DNKsi ko`pincha GTS tipga mansub. Bu ko`rsatkichlarni o`simlik,
hayvon va mikroorganizmlarni taksonomik qatorini aniqlashda foydalanish mumkin.
7

---

DNK ning ikkilamchi strukturasi
DNK ning nukleotid tarkibi to`g`risidagi analitik ma’lumotlar asosida Uotson bilan
Krik 1953 yilda DNK molekulasining qo`sh spirallarini bir-biriga o`ralgan tuzilishi
to`g`risidagi g`oyani taklif etdi. Keyinchalik bu nazariya eksperimental tasdiqlandi.
DNKning ikkilamchi strukturasini muvofiqlashtiradigan asosiy omillar quyidagicha: A va T
o`rtalaridagi vodorod bog`lari bo`lib, bu juftlikda ikkita bo`ladi. G va TS juftligida esa
vodorod bog`lari uchta. Azot asoslarini komplementar (bir-birini to`ldiruvchi) deyiladi.
Komplementar juft azot asoslari A-T va G-TS lar faqat katta-kichik o`lchami bir xil
bo`lishi bilan birgalikda, ularning shakli ham bir xilda bo`ladi.
N
N