5-ma’ruza: Meva va sabzavotlarni saqlash texnologiyasi Reja

Sabzini saqlash 
Sabzi ikki yillik o‘simlik bo‘lganligi uchun uni saqlashdagi asosiy xususiyat tinim davri 

---

bilan bog‘liq. Sabzining tinim davri boshqa sabzavotlarnikiga qaraganda uzoqqa cho‘zilmaydi. U 
sabzavotlar ichida saqlashda tashqi muhit sharoitiga ancha talabchan mahsulot hisoblanadi. 
Saqlash haroratining noqulay bo‘lishi sabzining tezda buzilishiga olib keladi. 
Ildizmevalar namligini tez yo‘qotadi va mikroorganizmga chidamsiz bo‘lib qoladi. Sabzi 
o‘zidan ko‘p namlikin yo‘qotib so‘lib qolmasligi uchun uni havo namligi 90-95% bo‘lgan 
sharoitda saqlash yaxshi natija beradi. Bunda havoning harorati 0-1°C bo‘lishi lozim. Harorat 
bundan pasaytirilsa mahsulotni sovuq uradi va natijada u tovar xususiyatini yo‘qotadi. 
Sabzini plyonkali xaltachalarda ham saqlash mumkin. Bunda karbonat angidridning 
konsentratsiyasi 3-5% dan oshmasligi lozim. Aks holda mahsulotning kimyoviy tarkibida 
o‘zgarishlar yuz beradi va natijada mahsulot yaroqsiz xolatga kelib qoladi. 
Urug‘lik uchun ajratilgan sabzini 0,5°C dan past haroratda saqlash ruhsat etilmaydi. Past 
haroratda sabzi kurtaklarining tabaqalashishi to‘xtaydi. Urug‘lik sabzini 0,5-1-5°C haroratda 
saqlash uning sifatli saqlanishini ta’minlaydi. Saqlashga qo‘yiladigan sabzilarning bargi o‘zak 
doirasi to‘g‘risidan, kavlangan kuniyoq pichoq bilan kesib tashlanadi, chunki bargi bilan turib 
qolsa uning suvi qochadi, so‘liydi va keyinchalik uncha yaxshi saqlanmaydi. Barglardan 
tozalangan sabzilar o‘lchamiga qarab saralanadi va ayni vaqtda qishda saqlashga yaroqsiz, ya’ni 
yetilmagan, yorilgan, shikastlangan sabzilar ajratib olinadi. Sabzi tez buziladigan mahsulot 
bo‘lganligidan uni faol shamollatiladigan omborlarda saqlash yaxshi natija beradi (22-rasm). 
 
22-rasm. Sabzini faol shamollatiladigan omborlarda kontenerlarda saqlash tartibi 
 
Sabzini polietilen qoplarda saqlash usuli istiqbolli usul hisoblanadi. Mahsulot nafas olishi 
natijasida qop ichida yuqori darajada namlik sharoiti (90-95%) hosil bo‘ladi va kerakli miqdorda 
karbonat angidrid (3-5%) to‘planadi. Polietilen qoplarda saqlanganda mahsulotning chirishi, 
vaznining kamayishi, shakar va vitaminlarning yo‘qotilishi ancha kamayadi.