5 маъруза: Гносеология-билиш назарияси

8-мавзуси: Хуқуқий антология ва гноцеология.

Маъруза режаси:

• 1. Хуқуқий гноцеология ва унинг ўзига хос хусусиятлари.
• 2. Билимнинг асосий шакллари.
• 3. Билишнинг ҳиссий, мантиқий ва интуитив даражалари.
• 4. Фалсафада ҳақиқат муаммоси.

«Гносеология» тушунчаси

• Гносеология атамаси юнонча gnosis – билим, илм ва logos – таълимот, фан сўзларидан келиб чиққан. Маъноси - «билиш ҳақидаги таълимот (фан)». Фалсафий адабиётларда «билиш назарияси» деб ҳам таржима қилинган. Гносеология онг, билиш, билимни ўрганиш билан шуғулланади.

«Гносеология» тушунчаси

• Гносеология ёки билиш назарияси фалсафа фани бўлими бўлиб, унда 1)инсоннинг дунёни билиш имконияти;
• 2) инсоннинг ўзликни англаш жараёни;
• 3)билишнинг билмасликдан билим сари юксалиши;
• 4)билимлар табиати ва уларнинг мазкур билимларда акс этувчи нарсалар билан ўзаро нисбати ўрганилади.

Дунёни билиш мумкинми?

• Гностиклар фикрича оламни билиш мумкин ва инсон билимлар воситасида оламни ўзига мос равишда ўзгартиради. Агностиклар эса оламни билиш мумкин эмас ва инсон дунёни билишга қодир эмас, деб ҳисоблайдилар. Скептиклар дунёни билиш мумкинлигини инкор этмайдилар, лекин билимларнинг ҳақиқийлигига шубҳа билан қарайдилар.

Билим шакллари

• Билим – инсон онг ёрдамида оладиган дунё ҳақидаги маълумотларнинг энг олий даражасидир. Билим шакллари хилма-хилдир. Хусусан, кундалик билим, назарий, диний, бадиий, фалсафий, илмий билим ва х.к. Табиат, одамларнинг ўзлари, уларнинг яшаш шароити, ижтимоий алоқалари ва ҳоказолар тўғрисида элементар билимлар берувчи кундалик-амалий билимлар билишнинг тарихан энг биринчи шакли ҳисобланади.

Диний билим

• Диний билим инсоният тўплаган тажрибага таяниб, инсон ҳаётининг муҳим кўринишлари, чунончи: оила ва турмушдаги хулқ-атвор, ахлоқий қоидалар, меҳнат, табиат, жамият ва давлатга муносабатни тартибга солади. Диннинг асосий вазифаси – инсон ҳаёти, табиат ва жамият борлиғининг мазмунини аниқлашдан иборат.