5-ma`ruza. Galvanik elementlar. EyuK. ning termodinamik nazariyasi

Elektrodlarning sinflanishi
Elektrodlar 3 xil bo’ladi:
I - tur elektrodlari;
I I - tur elektrodlari;
I I I - tur oksidlanish-qaytarilish (redoks) elektrodlari.
I - tur elektrodlari: Agar metal yoki metaloid o’z ioni bo’lgan eritmaga tushurilsa, hosil bo’lgan elektrodlar I-tur elektrodi deyiladi.
Masalan: Ag|AgNO₃ ; Cu|CuSO₄; Zn|ZnSO₄

I-tur elektrodlariga gaz elektrodlari xam kiradi; bunday elektrodlar inert metallarni biror bir gaz bilan to’yintirish va tegishli eritmaga tushirish natijasida hosil bo’ladi:
Pt,H₂ | H⁺ ; Pt,Cl₂ | Cl^- ; Pt,O₂ | OH^-
Gaz elektrodlarga asosiy talab elektrod inert bo’lishi, gazni yaxshi yutishi lozim.
Vodorod elektrodi


5.6 –rasm
Agar platinalangan platina 1 at (101 kPa) vodorod bosimida to’yintirilsa va vodorod ionlarining kontsentratsiyasi 1 ga teng (1 g ekv, 1N, 1 mol) bo’lsa va eritmaga tushurilsa, hosil bo’lgan vodorod elektrodi - normal vodorod elektrodi deyiladi. Uning potentsiali shartli ravishda nul deb qabul qilingan. Boshqa standart (normal) elektrodlar potentsiali normal vodorod elektrodlariga taqqoslab o’lchanadi. Quydagi jadvalda ayrim elektrodlarning standart potentsiallari keltirilgan (T=198 K, muxit - suvli).
Vodorod elektrodi yasashda platina plastinkasi elektroliz usuli bilan g’ovak platina qatlami bilan qoplanadi. Bundan asosiy maqsad, platina sathini oshirish, vodorod gazini yaxshi adsorbtsiyalanishini, yutilishini ta’minlashdir. Platina sathiga shimilgan vodorod molekulasi, qisman atomlarga dissotsialanadi:
2H « 2H⁺ + 2e. Potentsial saqlovchi H₂ | 2H⁺ chegarasida hosil bo’ladi (8.7 –rasm).
II - tur elektrodlari: Metal o’zining qiyin eriydigan tuzi eritmasiga tushurilsa va eritmadi yana yaxshi eriydigan tuz bo’lsada, uning anioni, yomon eridigan tuz anioniga monand bo’lsa, hosil bo’lgan elektrod II-tur elektrodi deyiladi. Masalan, Ag||AgCl, KCl; Hg||Hg₂Cl₂, KCl.
II-tur elektrodlarining potentsiali yaxshi eriydigan tuz kontsentratsiyasiga bog’liq va anionga nisbatan qaytar bo’ladi: