5 маoруза мавзу: суюыликларни ъайдаш

7- маъруза Мавзу: Ҳайдаш

• Режа:
• 1. Суюқликларни ҳайдаш.
• 2. Коновалов қонуни. Жараён диаграммалари
• 3. Суюқликларни бир-бирида эриш қобилияти
• Таянч сўзлар ва иборалар: дистиллят, қолдиқ, оддий ҳайдаш, мураккаб ҳайдаш, фракция, дефлегмация, сув буғи, даврий, узлуксиз, кўп компонентли аралашма, флегма сони

1. Ҳайдаш

• Икки ёки бир неча компонентлардан ташкил топган бир жинсли суюқлик аралашмаларини ажратишда ҳайдаш усули кенг ишлатилади.
• Агар бошланғич аралашма учувчан ва учмайдиган компонентлардан иборат бўлса, бунда буғлатиш орқали суюқликни ташкил этувчи компонентларга ажратиш мумкин. Ҳайдаш йўли билан эса компонентлар турли учувчанликка эга бўлган ҳолда ҳам суюқ аралашмаларни ажратиш мумкин. Ҳайдаш йўли билан суюқликларни ажратиш бир хил ҳароратда аралашма компонентларининг турлича учувчанликка эга бўлишига асосланган.

Мисол: икки, яъни енгил ва қийин учувчан компонентли аралашмани ажратиш

• Мисол: икки, яъни енгил ва қийин учувчан компонентли аралашмани ажратиш
• ҳайдаш натижасида ҳосил бўлган буғ нисбатан кўп миқдорда енгил учувчан (ёки паст ҳароратда қайнатилган) компонентдан ташкил топгандир. Ҳайдаш натижасида суюқ фаза таркибида енгил учувчан компонент камая боради, буғ фазасида унинг миқдори кўпая боради, Буғланмай қолган суюқлик таркиби асосан қийин учувчан ёки юқори ҳароратда қайнайдиган компонентдан ташкил топган бўлади.

Эслаб қолинг

• Ҳайдаш жараёнидан ажралиб чиққан буғ конденсация жараёнига учрайди, ҳосил бўлган конденсат дистиллят ёки ректификат деб аталади. Буғланмай қолган ва қийин учувчан компонентдан ташкил топган суюқлик эса қолдиқ деб юритилади.
• Озиқ - овқат саноатларида спирт, вино, ликер - ароқ ва эфир мойлари ишлаб чиқаришда ректификация жараёнидан фойдаланилади.