Фракцияли ҳайдаш. Суюқликларни фракцияли ҳайдаш даврий ва узлуксиз усулларда олиб борилади. Ҳайдаш кубидаги суққлик аста-секин буғлатилади. Ҳосил бўлган буғ конденсаторга юборилади. Агар жараён даврий равишда олиб борилса, вақт ўтиши билан суюқликдаги енгил учувчан компонентнинг миқдори ва натижада, дистиллятнинг таркибидаги енгил учувчан компонентнинг миқдори ҳам камая боради. Шу сабабли ҳар хил таркибли дистиллятнинг фракциялари ажратиб олинади. - Фракцияли ҳайдаш. Суюқликларни фракцияли ҳайдаш даврий ва узлуксиз усулларда олиб борилади. Ҳайдаш кубидаги суққлик аста-секин буғлатилади. Ҳосил бўлган буғ конденсаторга юборилади. Агар жараён даврий равишда олиб борилса, вақт ўтиши билан суюқликдаги енгил учувчан компонентнинг миқдори ва натижада, дистиллятнинг таркибидаги енгил учувчан компонентнинг миқдори ҳам камая боради. Шу сабабли ҳар хил таркибли дистиллятнинг фракциялари ажратиб олинади.
- Ҳар хил таркибли моддалар олишга мўлжалланган суюқликларни ажратиш усули фракцияли ҳайдаш деб аталади.
Оддий ҳайдаш қурилмасининг схемаси: - Оддий ҳайдаш қурилмасининг схемаси:
- 1-ҳайдаш куби;2-конденсатор-совитгич;3-кузатиш фонари; 4,5,6-дистиллят йиғиладиган идишлар
Дефлегмация билан ҳайдаш. - Суюқлик аралашмасининг ажратиш даражасини ошириш учун дистиллятнинг таркиби дефлегмация ёрдамида бойитилади (Кейинги слайдга қаранг).
1-ҳайдаш куби;2- дефлегматор;3- конденсатор-совитгич;4-йиғгичлар. - 1-ҳайдаш куби;2- дефлегматор;3- конденсатор-совитгич;4-йиғгичлар.
- Дефлегмацияли оддий ҳайдаш қурилмасининг схемаси:
- 1- буғ ғилофли ҳайдаш куби; 2- конденсатор- совитгич; 3- сепаратор.
- Сув буғи билан ҳайдаш қурилмасининг схемаси.
- Ректификация принципи. Бир жинсли суюқ аралашмаларни компонентларга тўла ажратиш фақат ректификация усули билан амалга оширилиши мумкин.
- Ректификация қайнаш тралари яқин бўлган суюкликлар аралашмаларини ажратиш зарурияти бўлганда қўлланади. Ректификатсион колоннада кўп тўсикдар бўлиб, унда суюқ аралашма буғлари конденсатланади ва пастдан чиқаётган буғнинг янги қисми кўп марта учрашади. Колонна қарши оқим принсипида ишлайди. Юқорига кўтарилаётган буғ учувчи компонент билан узлуксиз бойиб туради. Бунда буғ қайнаш траси паст бўлган компонент билан бойиб, унинг қайнаш траси пасайиб боради. Суюқлик эса қайнаш траси юқори бўлган компонентлар билан бойиб, унинг кайнаш траси юқорилашаверади. Бу жараён то мувозанат ҳолат бунёд бўлгунча давом этади, лекин колоннадан совиткичлар системаси орқали буғ фазаси конденсатлаб ажратиб олиниши билан мувозанат яна бузилади ва 6у жараён то тоза компонентлар ёки керакли компонентлар фраксияси тўлиқ ажратиб олингунича узлуксиз давом этаверади. Ректификация суюқ ҳамда суюлтирилган газ аралашмаларини ажратиш учун қўлланади.
- 3. АРАЛАШМАЛАРНИ РЕКТИФИКАЦИЯ ҚИЛИШ
- Ректификатция жараёнининг температура оралиғи (диапазони) ниҳоятда кенг: 1000° (тоза Zn, Pb, Cd каби металларни ажратишда) ва 0° (ҳаво, водород изотоплари каби газларни ажратишда). Ректификация жараёнининг ишчи босими ўнлаб атмосферадан (етанпропилен аралашмаси учун), то бир неча мм симоб устуни (юқори ёғ кислоталари ректификацияси) атрофида бўлади. Даврий ва узлуксиз ректификация мавжуд. Даврий ректификацияда барча суюқлик колонна кубига бир вақтда солинади. ректификация жараёнида дистиллат ажратиб турилса, суюклик таркибида паст трада қайнайдиган компонент камайиб боради. Узлуксиз ректификацияда системага доимий тарзда ҳайдалувчи суюқлик қўшиб борилади. Ректификация колонналарининг самаралиги, уларнинг узунлиги, диаметри, суюклик билан буғ орасидаги контакт вақти билан аниқланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |