5 laboratoriya ishi fazaviy rotorli asinhron dvigatelning dvigatel rejimlarida mehanikaviy tavsiflarini tadqiq qilish

O’zlashtirishni tekshirish uchun savollar
9-1. Asinhron elektr yuritmada dvigatelning qizish yoki sovish jarayoni qanday kechadi?
9-2. Isitish va sovitish vaqt doimiylari nimalarga bog’liq?
9-3. Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimini dvigatelning qizish va sovish jarayoniga ta’siri qanday?
9-4. Elektr yuritmada quvvat bo’yicha to’liq foydalanish dvigatelning qizishi jarayoni qanday kechishi va harorati qanday bo’lishi mumkin?
10- LABORATOR1YA 1SH1
Dvigatelning ishlash rejimlarini uning quvvatiga ta’siri
Laboratoriya ishidan maqsad: Qisqa tutashtirilgan rotorli dvigatelning qizishi jarayonini, qizishning vaqt doimiysini aniqlash usuli bilan hamda rotor qo’zg’almas bo’lganda S2-qisqa muddatli ish rejimi va S3- takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimi issiqli tarqalishi yomonlashuv koeffitsentining aniqlash usuli bilan tan ish ish.
Laboratoriya is/iining dasturi:

1. 
   Qisqa tutashtirilgan rotorli AD ning qizishi jarayoninig tadqiq qilish qurilmasi bilan tanishish.
   
2. 
   O’qituvchining ko’rsatmasiga muvofiq dvigatelning qizishi va sovushini tadqiq qilishni; unda majburiy sovutish sistemasi ishlaganda yoki to’htatib qo’yilganda o’tkazish.
   
3. 
   AD ning S2-qisqa muddatli ish rejimi va S3- takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimida, o’qituvchi tomonidan berilgan nagruzkada uning qizishining egri chizig’ini olish.
   
4. 
   Qisqa tutashtirilgan AD ning sovishi egri chizig’ini olish.
   
5. 
   Dvigatelning qizish va sovushining vaqt doimiysini va uning qiymatini aniqlash.
   

Qisqa nazariy таЧитойаг
Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rajimi (S3) ulanishning nisbiy davom etish bilan harakterlanadi.
PV% =t_r/t_r+t₀100%=t_r/_ts100%, (10.1)
PV%ning standart qiymatlari: 15, 25, 40, 60 va 100%, siklning standard vaqti /davom etish/: t_ts=t_p+to=10 min. Takrorlanuvchan qisqa muddatli rejimi (S3) uchun dvigatelning sikllari teng bo’lgan nagruzka grafigi 10.1-rasmda keltirilgan. Nagruzka to’g’ri tanlanganda o’ta qizishning eng katta harorati ancha ko’p sikl o’tgandan keyin τ_yk ga erishishga intilishi 10.1-rasmdan ko’rinib turibdi. Bunda harorat τ₀ dan τ_yk orasida tebranadi. Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimida (S3) nagruzkaning nominal toki qiymatini, ishga tushirish sharoitini e’tiborga olgan holda quyidagi formula bilan hisoblash mumkin
I_Tk=Vl_g(t_r+pto)-I² irtiT/t_r+t_k, (10.2)
Bu erda :
I_g-uzoq muddatli ishlash rejimida nagruzka oki, l_ir-dvigatelning ishga tushurish toki,
T_it-ishga tushurish vaqti,
t_T-turg’un rejimda ishlash vaqti,
t_it-ishlash vaqti, ishga tushurish vaqti bilan birga,
t_i-sikl vaqti
P=T_k/T₀-qizishning vaqt doimiysining, sovushning vaqt doimiysiga nisbati.

10.1-rasm. Takrorlanuvchi qisqa ish rejimida nagruzka tokining va harorati uzgarishining vaqtga bog’lanishi.
Qisqa muddatli rejimda (S2) tabiiyki dvigatelning mavjud imkoniyatidan foydalanish maqsadida katta nagruzka bilan ishlashga majbur qilish mumkin. Bunda davrning ohirida izolyatsiyaning harorati eng chetki yo’l qo’yiladigan darajaga etadi. Qisqa muddatli rejimda berilgan ulanishning davom etishida nobud bo’ladigan quvvatini uzoq muddatli rejimda nobud bo’ladigan nisbatan o’ta yuklanishda qizish koeffitsenti deyiladi.
δ=ΔP_к/ΔP (10.3)
Uzoq muddatli ish rejimida cho’lg’amlar izolyatsiyasining harorati yo’l qo’yiladigan eng yuqori chegaraga asimptotik yaqinlashadi.
τ_йк=ΔP/А, (10.4)
Bu erda:
ΔP- nagruzka qiymati nominal bo’lmagandagi nobud bo’ladigan quvvat. Qisqa muddatli rejimda huddi shu haroratga, quyidagi formulaga binoan t_k vaqtda erishiladi
τ_йк =ΔP_к/А(1-е^-т_к/^Т_к), (10.5)
vaqtni quyidagi formula bilan aniqlash mumkin:
т_к=Т_кlnΔP/ΔP_к-ΔP_ув=Т_кlnδ/δ-1, (10.6)

2. 
   rasm. Dvigatelda nobud bo’ladigan quvvat va haroratning o’zgarish egri chizig’ining soddalashtirilgan grafigi 10.3-rasmda ko’rsatilgan
   

2. 
   rasm. Qisqa rejimda haroratning uzgarishi va nobud buladigan quvvatning soddalashtirilgan grafigi.
   

2. 
   rasm. Termik o’ta yuklanish koeffisientining qisqa muddatli rejimining nisbiy davom etishga bog’lanishi
   

Laboratoriya ishini bajarish tartibi: Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimidan qisqa tutashtirilgan rotorli AD ning sinash PV % =15, 25, 40, 60 va 100 ga teng bo’lgan hollar uchun o’tkaziladi. Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimining nominal toki har bir PV uchun (10.2) formula bilan aniqlanadi; I_tk ning qiymati tajribadan olinadi, I_tk va I_ish vaqtning qiymati o'qituvchi tomonidan beriladi. l_tk ning o’rnatilgan qiymati turg'un ishlash vaqti t_T davomida bir hilda ishlab turiladi. Asbobning ko’rsatishlari har bir sikl uchun ishlash vaqti t_ish ning ohirida va tanaffus (pauza) t₀ ning ohirida yozib boriladi. Olingan ma’lumotlar jadvalga yozib olinadi.

O

Tajribani ng nomi	PV%	U V	I A	P Vt	T °C
Takrorla	PV%=15
nuvchan	PV%=25
qisqa	PV%=40
muddatli	PV%=60
ish	PV%=
rejimi	100

’zlashtirishni tekshirish uchun savollar
10-1. Asinhron elektr yuritmada dvigatelning qizish yoki sovish jarayoni qanday kechadi?
10-2. Isitish va sovitish vaqt doimiylari nimalarga bog’ 1 iq?
10-3. Takrorlanuvchan qisqa muddatli ish rejimini dvigatelning qizish va sovish jarayoniga ta’siri qanday?
10-4. Elektr yuritmada quvvat bo’yicha to’liq foydalanish dvigatelning qizishi jarayoni qanday kechishi va harorati qanday bo’lishi mumkin?

35