5 laboratoriya ishi fazaviy rotorli asinhron dvigatelning dvigatel rejimlarida mehanikaviy tavsiflarini tadqiq qilish

Ishga tushirish tartibi

1. 
   1YUM va 2YUM yuklash mashinalarini manbaaga ulang, (buni o’qituvchi bajaradi).
   
2. 
   LATR-1 va LATR-2 larning dastasini chapdagi eng chetki holatiga qo’ying.
   
3. 
   Shcho’tlardagi AB1, AB2, AB3 avtomatik uzgichlarni ulang.
   
4. 
   T₁, T₂, T₃ tumblerlarini ulang.
   
5. 
   Stenddagi AB4, AB5, AB3 avtomatik uzgichlarni ulang.
   
6. 
   R_B potensiometri yordamida sinalayotgan dvigatelning qo’zg’atish cho’lg’amida qo’zg’atish tokining nominal qiymatini o’rnating.
   
7. 
   T₄, T₅, T₆ tumblerlarini ulang.
   

Stend ishga tayor.
“G-D” sistemasining berilganlari
Dvigatel

Tipi	Pn	U	n	I	2a	2p
	KVt	V	ayl/min	A	-	-
PN=85	5,5	220	1000	30	2	4

τя+τqo’sh	τket	τpar	ωω par	ik	Ф	J
Om	Om	Om	o’ram	A	Vb	Kg.m^2
0,48	0,04	228	1750	0,78	8,1.10	0,16

Generator

Tipi	Pn	Un	Iyan	P1	2p	2a	ωya	τя+τ	τket	ωpar	τpar
	kVt	V	A	KVt	-	-	o’r	Om	Om	o’r	Om
P51	5	230	21,7	6,2	4	2	434	0,78	0,112	1300	120

O’zlashtirishni tekshirish uchun savollar
8-1. Tezlikni rostlash diopozoni deb nimaga aytiladi? Statik moment bir hilda qolganda rostlashning yo’l qo’yiladigan diopozoni qanday o’zgaradi?
8-2. Tezlikni juda tekis- ravon rostlash nima? Ravonlikka nima asosida baho beriladi? Rostlashning rovonligiga qanday faktorlar ta’sir qiladi? 8-8-3. Dvigatelning yo’l qo’yiladigan momenti va quvvati deb nimaga aytiladi? Sinalayotgan dvigatelning tezligi asosiy tezlikdan yuqori va past rostlanganda yo’l qo’yiladigan quvvat va momentning qanday o’zgarishini ko’rsating.
8-4. Generator qo’zg’atish cho’lg’amining elektrmagnitaviy vaqt doimiysi nima va u qanday kattaliklarga bog’liq?
8-5. Dvigatel valida statik momenti bilan ‘G-D” sistemasida ishga
tushirilganda nima uchun u bir oz kechikib aylana boshlaydi?


9- LABORATORIYA ISHI
Dvigatelning uzoq muddatli ish rejimlarini uning quvvatiga ta’siri
Laboratoriya ishidan maqsad: Qisqa tutashtirilgan rotorli dvigatelning qizishi jarayonini, qizishning vaqt doimiysini aniqlash usuli bilan hamda rotor qo’zg’almas bo’lganda Sl-uzoq muddatli ish rejimi issiqli tarqalishi yomonlashuv koeffitsentining aniqlash usuli bilan tanishish. Laboratoriya ishining dasturi:

1. 
   Qisqa tutashtirilgan rotorli AD ning qizishi jarayoninig tadqiq qilish qurilmasi bilan tanishish.
   
2. 
   O’qituvchining ko’rsatmasiga muvofiq dvigatelning qizishi va sovushini tadqiq qilishni; unda majburiy sovutish sistemasi ishlaganda yoki to’htatib qo’yilganda o’tkazish.
   
3. 
   AD ning uzoq muddatli ish rajimida, o’qituvchi tomonidan berilgan nagruzkada uning qizishining egri chizig’ini olish.
   
4. 
   Qisqa tutashtirilgan AD ning sovishi egri chizig’ini olish.
   
5. 
   Dvigatelning qizish va sovushining vaqt doimiysini va uning qiymatini aniqlash.
   

Qisqa nazariy ma’lumotlar
Ma’lumki AD dan foydalanish darajasi va ishlaganda yo’l qo'yiladigan nagruzkasi uni tayorlashda qo’llanilgan izolyatsiyasining qizishi bilan aniqlanadi. Dvigatelni bir jinsli jism deb faraz qilib va atrof muhitga issiqlikning uzatilishi haroratlarining ayirmasiga to’g’ri mutonosib deb faraz qilib, Adning issiqlik rejimini birinchi darajali deferensial (hosilaviy) tenglama bilan ifodalsh mumkin
Аτdt+Cdt=ΔPdt, τ+Cdt/Аdt=ΔP/А. (9.1)
Bu erda:
C-dvigatelning issiqlik sig’imi, Dj/grad;
A-dvigatelning issiqlik berishi, Dj/grad;
ΔР-vaqt birligi ichida dvigatelning ajratadigan issiqlik miqdori, Dj/s;
τ-dvigatelning haroratini atrof muhit haroratidan oshishi, °C;
t-vaqt, c;
C/A-dvigatel qizishining vaqt doimiysi, s;
ΔР/A-harorat oshishining turg’un qiymati; bunga t—>∞,°C bo’lganda intiladi.
Dvigatelning qizishi jarayoni harorat oshishining vaqtga bog’lanishi bilan harakterlanadi: τ=ƒ(t)
Bu bog’lanish (9.1) tenglamani echib aniqlanadi va quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: τ_б=τ_Т(1-е^-т/Т_к)+τ_0е^-т/Т_к, (9.2)
Agar dvigatelning qizishi atrof muhit haroratidan boshlansa qizish tenglamasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi Ж
τ_б=τ_Т(1-е^-т/Т_к), (9.3)
(9.1) va (9.3) tenglamalarga 9.1-rasmda ko’rsatilgan ekspotensial egri chiziqlar mos keladi.

9.1-rasm. Uzoq muddatli ish rejimida dvigatel haroratining o’zgarishini vaqtga boglanishining egri chizig’i

9.2-rasm. Uzoq muddatli ish rejimida dvigatel sovishining vaqtga boglanishining egri chizig’i
Agar (9.2) ifoda τ_1Т=τ_2Т, τ₀=τ_1к vа Т_к=Т₀ni qo’yib dvigatelni τ_1Т dan τ_2Тgacha sovushida τ_c=ƒ(т) bog’lanishini olish mumkin:
τ_с=τ_2Т{(1-е^-т/Т₀)+τ_1Те^-т/Т₀} (9.4)
Agar dvigatel atrof muhit haroratigacha sovisa, ya’ni x_2l=0 bo’lsa, unda (9.4) tenglama quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
τ_c=τ_1те^т/Т₀ (9.5)
T_k va T₀ vaqt doimiylari tajribalardan olingan dastlabki qizish va sovush egri chiziqlari grafigidan topiladi. Bunda ma’lum bo’lgan urunmalar usulidanfoydalaniladi (9.3-rasm)





9.3-расм.
Dvigatelning qizishini haqiqiy egri chizig’ini nazariy egri chiziqdan farq qilgani uchun qizish egri chizig’ining turli nuqtalaridan o’tkazilgan urunmalar usulida olingan T_k vaqt doimiysi bir hil bo’lmaydi va bir biridan ancha farq qilishi mumkin. Shuning uchun laboratoriya ishida qizishning vaqt doimiysi sifatida urunma o’tkazish usulida aniqlangan uchta T_k dan o’rtacha qiymati olinadi: τ₁=0,2τ_Т; τ₂=0,5τ_Т; vа τ₃=0,8τ_Т.Sovushning vaqt doimiysi T₀ ham shu yo’l bilan aniqlanadi. T_k ning T₀ ga nisbatini (3 bilan belgilab, sinalayotgan dvigatel uchun uning qiymatini topish mumkin:
β=T_k/T₀, (9.6)
Dvigatelning qizishi uning ishlash rcjimi va nagruzkasining qiymati bilan aniqlanadi. Ishlash rejimiga yoki sovutish sharoitiga bog’liq holda dvigatelning qizishi nuqtai nazaridan, uning yo’l qo’yiladigan nagruzkasini aniqlash mumkin.
UzoqmuddatliishrejimidaADnisinashuchununingpasportidaberilganlarigabinoannaminalnagruzkasio’rnatiladivadvigatelshundaynagruzkasibilanqizishningortibborishiengohirgiharoratgaetgunchaya’ni τ_м etguncha ishlab turadi. Agar qizishning ortib borishining turg’un harorati yo'l qo’yiladigan haroratga teng bo’lsa, ya’ni τ_Т=τ_йкbo’lsa, unda qizitish uchun o’rnatilgan nagruzka dvigatelning nominal nagruzkasiga mos keladi. Aks holda o’rnatilgan nagruzkaning kamligi, /agar τ_Т>τ_йк bo’lsa/ qayd qilinadi. Bu erda τ_йк - dvigatelda qo’llaniladiganizolyatsiyaningsinfibilananiqlanadiganqizishningortibborishidayo’lqo’yiladiganharorat.
Stendning prinsipial shemasi: Laboratoriya ishi yopiq tayorlangan, havo yuborib sovutiladigan qisqa tutashtirilgan rotorli AD da olib boriladi (9.8-rasm). 1YUM dvigatelning nagruzkasi sifatida yuklash reostati R_to ulangan 1YUM o’zgarmas tok generatoridan foydalaniladi. Lozim bo’lgan nagruzka qiymati ampermetr va voltmetrlarning ko’rsatishlariga qarab, yuklash reostati R_yu yordamida hosil qilinadi.
AD ni stator cho’lg’amining harorati avtomatik usulda o’zi yozadigan ПС1-0,4 potensiometri va cho’lg’am orasida o’rnatilgan MPSHP_r-54 markali potensiometrga ulangan termopara yordamida tekshirib turiladi. Avtomatik ravishda o’zi yozadigan PSI-0,4 potensiometri atrof muhit haroratidan dvigatel haroratining oshishini avtomatik usulda yozib turadi.
Laboratoriya ishirti bajarish tartibi: Sinalayotgan qisqa tutashtirilgan rotorli AD uzoq muddatli ish rejimida tokining nominal qiymatigacha yuklanadi va tajriba o’tkazilayotgan vaqt davomida bir hilda qoladi. Har 10 min.da o’lchov asboblarining ko’rsatishlari yozib boriladi.
Tajriba haroratining oshishi amalda o’zining turg'un qiymatigacha ya’ni x_T ga erishguncha o’tkaziladi. Harorat oshishining olingan turg’un qiymati yo’l qo’yiladigan harorat bilan solishtiriladi. Dvigatelda qo’llangan izolyatsiya sinfi (B) uchun haroratning qo’yiladigan qiymati 70° (τ_yk=70°).
Tajribadan olingan ma’lumotlar jadvalga yozib olinadi.

N	Tajrib aning nomi	Hisob lash N	U V	I A	P Vt	τ °C	Vaqt min
1-6

. 9.8-расм