5-kazus. Avtomobil transporti yillik yuk tashish shartnomasini tuzish paytida avtotransport korxonasi bilan yuk jo‘natuvchi o‘rtasida shartnoma shartlari yuzasidan kelishmovchiliklar vujudga keldi

Ikkinchi muammo,  yuk tashuvchi agar rahbar organlarining qarori bilan

avtotransport   vositalari   davlat   vazifalarini   bajarishga   jalb   qilinsa,   avtotransport

korxonasi   yuk   tashish   vositalarini   bermagan   hollar   uchun   javobgarlikdan   ozod

qilinishini aytmoqda. O‘z navbatida, yuk jo‘natuvchi esa bu shartni noqonuniy deb

topmoqda.

  

FK   719-moddasi   yuk   tashuvchi   yuk   jo‘natuvchi   yukni   ortishi   uchun

transportni   o‘z   vaqtida   bermaganligi   uchun   javobgarlikni   belgilaydi.   Haqiqatan

ham, ushbu modda birinchi qismiga muvofiq, tashuvchi jo‘natuvchi yuk ortishi

uchun   transportni   o‘z   vaqtida   bermaganligi   uchun   javobgar   hisoblanadi.   Lekin

ushbu   moddaning   ikkinchi   qismida   fors-major   holati   ham   inobatga   olinib,

"transport   vositalarini   o‘z   vaqtida   bermaslik   yengib   bo‘lmas  kuch   yoki  boshqa

stixiyali   hodisalar,   shuningdek,   harbiy   harakatlar   tufayli   yoki   muayyan

yo‘nalishlarda   yuk   tashish   tegishli   transport   ustavi,   kodeksida   nazarda   tutilgan

tartibda   to‘xatatib   yoki   cheklab   qo‘yilganligi   tufayli   yuz   bergan   bo‘lsa   yuk

tashuvchi javobgarlikdan ozod etiladi", deya belgilab qo‘yilgan.

 

Lekin kazusda vaziyat boshqacha, ya’ni tashuvchi yuqoridagi ikki holatda

emas,   balki   rahbar   organlarining   qarori   bilan   avtotransport   vositalari   davlat

vazifalarini bajarishga jalb qilinsa, avtotransport korxonasi yuk tashish vositalarini

bermagan hollar uchun javobgarlikdan ozod qilinishini aytmoqda. Bu holatda esa

shartnomadan kelib-chiqadigan umumiy qoidalarga asoslanib, FK 350-moddasiga

yuzlanamiz,   unga   ko‘ra:   "agar   davlat   organining   hujjati   chiqishi   natijasida

majburiyatni bajarish to‘liq yoki qisman mumkin bo‘lmay qolsa, majburiyat to‘liq

yoki uning tegishli qismi bekor bo‘ladi". Ya’ni ushbu vaziyatda yuk tashuvchining

talabi qonuniy va u shartnomadan kelib-chiqadigan umumiy qoidalarga tayangan,

albatta, talab qonuniy bo‘lganidan   so‘ng yuk jo‘natuvchi bu talabni rad etishi

asossiz hisoblanadi.