|
5-Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Bilimlarni ifodalash modellari: Tarmoq modeli.
Ishdan maqsad: Bilimlarni ifodalash modellari: Semantik tarmoq.
Semantik tarmoq - bu cho'qqilari va yoylari bilan belgilangan yo'naltirilgan grafik, bu erda cho'qqilar ma'lum ob'ektlarga, yoylarga mos keladi.
- ular orasidagi munosabat .
Semantik tarmoqlar uchta asosiy turdagi ob'ektlardan foydalanadi: tushunchalar, hodisalar va xususiyatlar.
Tushunchalar mavhum yoki konkret haqida ma'lumotdir predmet sohasining (jismoniy) ob'ektlari.
Hodisalar - mavzu sohasiga o'zgartirishlar kiritishi mumkin bo'lgan harakatlar, ya'ni. mavzu hududining holatini o'zgartirish.
Xususiyatlar tushuncha va hodisalarni aniqlashtirish uchun ishlatiladi. Tushunchalarga kelsak, xususiyatlar ularning xususiyatlarini yoki xususiyatlarini, masalan, rangi, hajmi, sifatini tavsiflaydi. Hodisalarga nisbatan xususiyatlar davomiylik, joy, vaqt va hokazo.
Semantik munosabatlar shartli ravishda to‘rt sinfga bo‘linadi: lingvistik, mantiqiy, to‘plam-nazariy va miqdoriy. Eng keng tarqalgan til munosabatlari hol va atributiv munosabatlardir. Ish (yoki rol) munosabatlari quyidagilar bo'lishi mumkin:
agent, hodisa va nima (yoki kim) o'rtasidagi munosabat, masalan, "qattiqlash" (yong'oq) va qo'l o'rtasidagi munosabat;
ob'ekt, hodisa va harakat o'rtasidagi munosabat, masalan, "vida" va "yong'oq" o'rtasidagi;
xodisalar orasidagi mantiqiy munosabatni ko‘rsatuvchi shart, munosabat, masalan, “burama” (gayka) va “yig‘ish” (tugun) o‘rtasidagi munosabat;
asbob, hodisa va u amalga oshiriladigan ob'ekt o'rtasidagi munosabat, masalan, "vida" va "ishchi stol" o'rtasidagi.
Xususiyati munosabatlar kabi hokazo rangi, kattaligi, shakli, o'zgartirish, va ob'ekti va mol-mulk o'rtasidagi munosabatlar, bor. Shaklda. 6-shakl, xususiyati munosabatlarni foydalanib semantik tarmoq bir misolini ko'rsatadi
6-rasm. Atribut munosabatlariga misol
Mantiqiy munosabatlar - takliflar hisobida qo'llaniladigan amallar: dis'yunksiya, konyunksiya, implikatsiya, inkor.
To‘plam nazariy munosabatlari to‘plam (kichik to‘plam) elementi bilan to‘plam o‘rtasidagi munosabatlar, qism va butunning munosabati va boshqalar. Ushbu turdagi munosabatlar bilimlar bazasida murakkab (kompozit yoki ierarxik) tushunchalarni saqlash uchun ishlatiladi. Ushbu turdagi munosabatlar 7.rasmda ko'rsatilgan.
Miqdoriy munosabatlar umumiylik va mavjudlikning mantiqiy miqdoriy ko‘rsatkichlaridir. Ular bilimlarni ifodalash uchun ishlatiladi: "har qanday talaba laboratoriya mashg'ulotlariga borishi kerak", "har qanday NSTU bitiruvchisi bilishi kerak bo'lgan kamida bitta dasturlash tili mavjud".
Semantik tarmoq tomonidan taqdim etilgan bilimlar bazasi uchun so'rovlarning quyidagi asosiy turlari mumkin:
1)mavjudligi haqidagi so'rov ;
2)transfer so'rovi .
7-rasm. To‘plam-nazariy munosabatlar
Intellektual bilimlar banklarini qurishda odatda intensiv va kengaytirilgan bilimlarni ajratish qo'llaniladi. Kengaytmali semantik tarmoq (yoki K-tarmoq) faktlar, aniq ob'ektlar, hodisalar va harakatlar haqida ma'lumotni o'z ichiga oladi. Intensiv semantik tarmoq (yoki A-tarmoq) naqshlar, ob'ektlar orasidagi potentsial munosabatlar, ob'ektlar haqida o'zgarmas ma'lumotlar, ya'ni. dunyo modeli. Kengaytirilgan (konkret) bilimlar ma'lumotlar banki bilan ishlash jarayonida yaratiladi va yangilanadi, intensiv (abstrakt) bilim esa kamdan-kam o'zgaradi. Birinchisini misol, ikkinchisini esa ma'lumotlar bazasi modeli (sxema) deb atash mumkin.
Bilimlar bazasini boshqarish tizimi tomonidan qayta ishlangan bilimlar bankiga so'rov - bu tavsifda atribut qiymatlari, tushunchalar, hodisalar va munosabatlar nomlari o'rniga o'zgaruvchilardan foydalanishga ruxsat berilgan faktlar (vaziyat) to'plami. So'rovni o'zgaruvchilarga mos keladigan uchlari aniqlanmagan grafik sifatida ko'rsatish mumkin.
Javobni izlash so'rovlar grafigini (yoki uning subgrafini) semantik tarmoqqa izomorf joylashtirish muammosiga qisqartiriladi.
Mavjudlik so'rovi o'zgaruvchilarni o'z ichiga olmaydi va agar so'rovlar grafigini semantik tarmoqqa izomorf joylashtirish muvaffaqiyatli bo'lsa, HA javobini talab qiladi, aks holda YO'Q. Ro'yxatga olish so'rovini ko'rib chiqishda so'rov grafigiga izomorf bo'lgan barcha mumkin bo'lgan subgraflar uchun qidiruv amalga oshiriladi. semantik tarmoq , shuningdek topilgan subgraflardan so'rovdagi o'zgaruvchilarga qiymatlarni belgilash.
Semantik tarmoqlarning afzalligi ularning universalligi bo'lib, dasturga mos keladigan munosabatlar to'plamini tanlash orqali erishiladi. Asosan, semantik tarmoqdan foydalanib, o'zboshimchalik bilan murakkab vaziyatni, faktni yoki mavzu sohasini tasvirlash mumkin.
Semantik tarmoqlarning kamchiliklari haqiqiy murakkablik darajasidagi dunyo modelini tavsiflashda ularning amaliy tushunarsizligidir. Bunday holda, semantik tarmoqni kompyuter xotirasiga joylashtirish muammosi paydo bo'ladi. Agar u butunlay tasodifiy kirish (virtual) xotiraga joylashtirilsa, uning murakkabligi jiddiy cheklovlarga duch keladi. Agar tashqi xotiraga joylashtirilsa, ish uchun zarur bo'lgan bo'limlarni qanday yuklash muammosi paydo bo'ladi.
Qisman, semantik tarmoqlarni strukturalashning ushbu muammosi odatda bayonotlar deb ataladigan semantik tarmoqning qismlarini ajratish yo'li bilan hal qilinadi. Quyida implikatsiya munosabati bilan bog'langan ikkita gapdan iborat semantik tarmoqning bir qismi (quyida). Semantik tarmoqning ushbu bo'lagining ma'nosini quyidagi bayonot bilan ifodalash mumkin (8-rasm):
"Agar talaba TATUda o'qisa, u aqlli."
8-rasm. Izoh orqali bog‘langan ikkita gapning taqdimotiga misol
Bundan tashqari, semantik tarmoqlarda xususiyatlarning merosini aniq belgilash mumkin emas, chunki "sinf elementi - sinf" munosabati munosabatlarning ko'p turlaridan biri bo'lib, uni qayta ishlash (mos bo'laklarni qidirishda ishtirok etish) boshqa munosabatlarni qayta ishlashdan farq qilmaydi.
Semantik tarmoqlarni strukturalashning ushbu muammosi va ulardagi xususiyatlarning merosxo'rligini ko'rsatish zarurati semantik tarmoqlarni tizimlashtirish g'oyasini keltirib chiqardi, bu esa freymlar tushunchasini keltirib chiqardi.
Naorat savollari
Do'stlaringiz bilan baham: |
