5-amaliy mashgulot mavzu: Avtomobillarning umumiy tuzilishini o`rganish, asosiy uzel va mexanizmlarini sxematik tasvirlash

5-AMALIY MASHGULOT
Mavzu: Avtomobillarning umumiy tuzilishini o`rganish, asosiy uzel va mexanizmlarini sxematik tasvirlash.
Avtomobil - bu hashamat emas, balki transport vositasi.
Hozirgi kunda har ettinchi fuqaroning mashinasi bor. Barkamol va xavfsiz haydash uchun siz avtomobilning umumiy qoidalarini bilishingiz kerak.Ichkaridan, avtomobil quyidagi tarkibiy qismlarga bo'linishi mumkin: dvigatel, yonilg'i ta'minoti tizimi, o`t o`ldirish tizimi, uzatmalar qutisi, shassi, rul, tormoz va boshqa elektr jihozlari.



Ta`minlash tizimi
Kuzov Boshqaruv Dvigatel

Transmissiya YUrish qismi Osma Elektrjixozlari

Avtomobilning umumiy qurilmasi

Avtomobilni tirik organizm bilan taqqoslasak, dvigatel uning yuragi deb ayta olamiz. Qonni tomirlar va arteriyalar orqali distillatib turadigan yurak tananing hayotini ta'minlaganidek, avtomobil dvigateli barcha tizimlar va yig'ilishlarga hayotiy energiya beradi: generator, quvvat boshqaruvi, tormoz tizimi va boshqalar.
Benzinli dvigatellarda ma'lum miqdordagi yoqilg'i silindr deb ataladigan ichki yopiq kameraga yuboriladi, bu esa uchqun vilkasidan uchqun bilan darhol portlaydi. Portlash vaqtida gazlar kengayadi va shuning uchun silindr ichidagi bosim sezilarli darajada oshadi, uning ta'siri ostida u erda joylashgan piston siqib chiqariladi, bu esa dvigatelni va uning yordamida avtomobil g'ildiraklarini aylantiradi. Ushbu portlashlar tezroq va tezroq sodir bo'ladi, bu esa avtomobilning tezlashishiga olib keladi. Dvigatel milining aylanish tezligi shu qadar yuqoriki, u sekundiga 100 yoki undan ko'p aylanishlarga erishishi mumkin. Dvigatelning chastotasi asboblar panelida joylashgan takometr ignasi bilan ko'rsatiladi.
Dizel dvigatellarda yoqilg'i o'z-o'zidan yonadi. Ushbu dvigatellarning tsilindridagi bosim, "benzin" bilan solishtirganda, 2 - 2,5 baravar yuqori va shuning uchun ular kuch bilan ikkinchi o'rinni egallashadi. Shu bilan birga, dizel dvigatellari haqida gapirish mumkin emas, ular yuqori tezlikda, chunki ular benzinli dvigatellardan ancha past. Qoida tariqasida, dizel dvigatelli mashinalarni ishlatadigan va "tezkor" mashinani "qiynoqqa soladigan" "ehtiyotsiz haydovchilar", bir-ikki yil o'tgach, dvigatelni o'zgartirish kerakligi oldida duch kelishadi. Biroq, yaqinda yanada yuqori tezlikka ega bo'lgan dizel dvigatellari paydo bo'ldi.
Dvigatelning asosiy xususiyatlaridan biri bu uning kuchidir. Rossiyada va yaqin xorijiy mamlakatlarda u ot kuchi bilan (kuchi), uzoq chet elda - kilovatt (kVt) bilan o'lchanadi. Dvigatelning kuchi quyidagilarga bog'liq.
• ish hajmi (hajm qanchalik katta bo'lsa, dvigatel shunchalik kuchli bo'ladi);
• silindrdagi soni;
• qo'shimcha omillar: klapanlarning joylashishi, ichki qismlarni ishlab chiqarish materiallari, turbinalarning mavjudligi yoki yo'qligi va boshqalar.
Dvigatel va g'ildiraklar orasidagi asosiy vositachi uzatmalar qutisi , u orqali ishlab chiqilgan harakatlar g'ildiraklarga kerakli miqdorda o'tkaziladi.
Dvigatel yoqilg'isiz ishlay olmaydi.Har qanday avtoulovda benzin, dizel yoqilg'isi yoki suyultirilgan gaz quyiladigan yoqilg'i idishi deb ataladigan yoqilg'i uchun kamida bitta konteyner mavjud, bu mashina qaysi yoqilg'ida ishlashiga bog'liq.
Karbyurator - bu mexanika qonunlariga muvofiq benzinni tarqatadigan qurilma.Ko'p nuqtali in'ektsiya deb ham ataladigan injektor har bir silindrni alohida yoqilg'i bilan ta'minlaydi va har bir silindrning ishlashini elektron ravishda kuzatib boradi.Natijada, u yanada barqaror ishlaydi va ko'proq quvvat beradi.



Avtomobil – bu agregatlar, mexanizmlar va tizimlar yig’indisidan iborat murakkab mashinadir. Avtomobillarning konstruktsiyalari turlicha bo’lishi mumkin, lekin ularning ko’pchiligining mexanizm va tizimlarining ishlash printsipi, tuzilishi bir-biriga o’xshash. U tuzilishiga ko’ra quyidagilardan tashkil topgan:

Agregat – bir necha tuzilmalarni bir butun qilib birlashtirgan qurilma.

Tizim – bitta umumiy vazifani bajaruvchi qismlar yig’indisi (masalan, ta’minlash tizimi, moylash va sovitish tizimlari va boshqalar).
Mexanizm – harakatni ma’lum tartibda uzatuvchi va o’zgartiruvchi tuzilma.
Uzel – mashinada ma’lum mustaqil vazifani bajaruvchi bir necha detallar birikmasi.
Detal – mashina va mexanizmlarning yig’ish operatsiyalarisiz tayyorlangan ayrim qismi.
Avtomobilning asosiy qismlari quyidagilardan iborat:
dvigatel;
transmissiya;
yurish qismi;
boshqaruv mexanizmi;
elektr jihozlari;
qo’shimcha jihozlar.
Dvigatelda yonish jarayonida hosil bo’lgan issiqlik energiyasi ta’sirida tirsakli valni harakatga keladi, undan keyin transmissiya orqali harakat yurish qismining elementi bo’lgan yetakchi g’ildirak uzatiladi va ... avtomobil harakatlanadi.
Avtomobil harakatlanish vaqtida haydovchi rul boshqarmasi va tormoz tizimidan foydalanadi (boshqaruv mexanizmi), chiroqlarni yoqadi (elektr jihozlari) va albatta haydovchi o’rindiqda o’tirganida xavfsizlik kamarini taqadi (qo’shimcha jihozlar). Bularning hammasi kuzovga mustahkam qilib mahkamlanadi.
Dvigatel – bu agregat hisoblanib, yonilg’ining yonishi natijasida hosil bo’lgan issiqlik energiyasini mexanik energiyaga aylantirib beradi (burovchi moment shaklida).



4-rasm. Avtomobilning umumiy tuzilishi. 1-dvigatel; 2-old o’q; 3-old osma; 4-old tormoz mexanizmi; 5-old g’ildirak; 6-ilashish muftasi; 7-uzatmalar qutisi; 8- kardan uzatma; 9- asosiy uzatma; 10,11-orqa o’q; 12-orqa ko’prik; 13-orqa tormoz mexanizmi; 14-orqa g’ildirak; 15-rul chambaragi; 16-rul mexanizmi; 17- rul vali; 18-rul trapetsiyasi; 19-kuzov.