5-6-amaliy mashg’ulot: Tilshunoslikning tadqiq metodlari (4 soat ) Reja

5-6 amaliy

5-6-amaliy mashg’ulot: Tilshunoslikning tadqiq metodlari (4 soat )

Reja:

1.  Bilish. Hissiy bilish va ilmiy bilish.

2.  Bilish bosqichlari.

3.  Bilish usullari.

4.  Tilni bilish metodlari. Qiyosiy metod. Qiyosiy-tarixiy va qiyosiy-chog’ishtirma  metod.

5.  Struktur metod va uning yo’nalishlari.

6.  Glossematika. Funksional lingvistika.

7.  Despriktiv tilshunoslik. Distributsiya. Bevosita ishtirokchilar metodi. Transformatsiya.

 

    Tayanch tushunchalar: Bilish. Hissiy bilish, ilmiy bilish, bilish bosqichlari,  bilish usullari, qiyosiy metod,  qiyosiy-chog’ishtirma  metod, struktur metod, glossematika, funksional lingvistika, despriktiv tilshunoslik,diistributsiya, bevosita ishtirokchilar metodi, transformatsiya.

 

Amaliy mashg’ulot maqsadi: Talabalarning tilshunoslik metodlari bo’yicha bilimlarini mustahkamlash.

 

 Savol va topshiriqlar:

1.  Bilish qanday jarayon?

2.  Bilish haqida qaysi qomusiy olimlar fikr bildirishgan?

3.  Diaxron metod qanday metod?

4.  Diaxron tadqiqot metodlariga qanday metodlar kiradi?

5.  Qiyosiy-tarixiy metod asoschilari kimlar?

6.  Qiyosiy-tarixiy metod asosida qanday munosabatdagi tillar o’rganiladi va qanday natijalarga erishiladi?

7.  Chog’ishtirish metodi qanday metod?

8.  Distributiv tahlil metodi nimaga asoslanadi?

9.  Deskriptiv tilshunoslik qanday tilshunoslik?

10.  Bevosita ishtirokchilar metodi tilshunoslikda qanday ahamiyatga ega?

11.  Quyidagi gaplarni bevosita ishtirokchilar metodi asosida tahlil qiling.

1). Bobur shunday paytda ota yurti Andijonni tashlab ketganini xalq bilsin, undan ixlosi qaytsin. (P.Qodirov) 2). Derazamning ostida bir tup o’rik oppoq bo’lib gulladi. (H.Olimjon). 3). Mustaqillik xalqimizga erkin fikrlash, o’zlikni anglash, tariximizga xolis yondashish imkonini berdi. 4). So’z so’zlashda, ulardan jumla tuzishda uzoq andisha kerak (A.Qodiriy).

10. Quyidagi jadvallarni to’ldiring.

1-jadval. Hissiy bilish va ilmiy bilishning umumiy va farqli jihatlarini aniqlang.

 

Hissiy bilish	Umumiy jihatlar	Ilmiy bilish

 

2-jadval. Qiyosiy-tarixiy va chog’ishtirma metodlarning umumiy va farqli jihatlarini aniqlang.

 

Qiyosiy-tarixiy metodning o’ziga xos jihatlari	Umumiy jihatlar	Chog’ishtirma metodning o’ziga xos jihatlari

 

Adabiyotlar:

 

1.  Абдуазизов А. Тилшунослик назариясига кириш. – Тошкент, 2010.

2.  Нурмонов А. Лингвистик тадқиқот методологияси ва методлари. . – Тошкент, 2010.

3.  Нурмонов А. Танланган асарлар. 3 жилдлик. 3-жилд. – Тошкент, Академнашр, 2012.

4.  Расулов Р. Умумий тилшунослик. – Тошкент, 2010.

5.  Uluqov N. Tilshunoslik nazariyasi. – Toshkent, 2016.

6.    Худойберганова Д. Матннинг антропоцентрик тадқиқи. – Тошкент, 2016.