5-6-Amaliy ishlari

O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va

Komunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Muxammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot

Texnologiyalari universiteti

Axborot xavfsizligi fakulteti

Ochiq kodli operatsion tizimlar xavfsizligi fani bo’yicha

5-6-Amaliy ishlari

Bajardi: 716-18 guruh talabasi

Kamolov Behzod

Toshkent -2021

5- amaliy ish

Mavzu: Tizim biblotekalari va utilitalarini o’rnatish va sozlash

Ishdan maqsad: Linux va Windows operatsion tizimlarda qo’shimcha foydalanuvchi dasturlarini (internet bruzerlar, kompilyatorlar, messangerlar, ofis dasturlari va h.k.lar) o’rnatish ko’nikmalarini hosil qilish.

Nazariy ma'lumotlar:

Utility dasturlari kompyuter resurslarini boshqarish, saqlash va boshqarishga yordam beradi. Operatsion tizimlar odatda buning uchun zarur vositalarni o'z ichiga oladi, ammo alohida yordamchi dasturlar yaxshilangan funksionallikni ta'minlashi mumkin. Yordamchi dasturiy ta'minot ko'pincha ma'lum darajada texnik bo'lib, kompyuterni yaxshi biladigan foydalanuvchilarga mo'ljallangan. Agar siz kompyuterdan asosan elektron pochta, Internetda ko'rish va hisobot yozish uchun foydalansangiz, bu yordam dasturlariga unchalik kerak bo'lmasligi mumkin. Ammo, agar siz kompyuter foydalanuvchisi bo'lsangiz, ushbu yordamchi dasturlar sizning kompyuteringiz eng yaxshi holatda bo'lishini ta'minlashga yordam beradi.

Yordamchi dasturlarga misol qilib antivirus dasturlari, zaxira dasturlari va disk vositalarini keltirish mumkin. Keling, ularning har birini biroz batafsilroq ko'rib chiqaylik.

Antivirus dasturi, nomidan ko'rinib turibdiki, kompyuter tizimini viruslar va boshqa zararli dasturlardan himoya qilishga yordam beradi. Kompyuter virusi - bu kompyuterning dasturiy ta'minoti, apparati yoki ma'lumotlariga zarar etkazishi mumkin bo'lgan kompyuter dasturi. U virus deb ataladi, chunki u o'zini ko'paytirish va boshqa kompyuter fayllari ichida yashirish qobiliyatiga ega.

Virusni yuqtirishning eng keng tarqalgan usullaridan biri faylni Internetdan yuklab olishdir. Virusga qarshi dastur virusli fayllarni yuklab olmaganingizga ishonch hosil qilish uchun onlayn faoliyatingizni tekshiradi. Har doim yangi viruslar chiqadi, shuning uchun antivirus dasturini tez-tez yangilab turish kerak.
Zaxiralash dasturi kompyuteringizdagi fayllarning zaxira nusxasini yaratishga yordam beradi. Ko'pgina kompyuter tizimlari saqlash uchun qattiq diskdan foydalanadi. Ular odatda juda mustahkam bo'lsa-da, ular muvaffaqiyatsiz bo'lishi yoki ishdan chiqishi mumkin, bu esa qimmat ma'lumotlarni yo'qotishiga olib keladi. Zaxiralash dasturi eng muhim fayllarni boshqa xotira qurilmasiga, masalan, tashqi qattiq diskka nusxalashga yordam beradi. Qattiq diskingizning aniq nusxasini ham yaratishingiz mumkin.

Borgan sari zahiraviy dasturiy ta'minot zaxira nusxalarini yaratish uchun bulutli xotiradan foydalanadi. Bu, odatda, uchinchi tomonning saqlash joyidan foydalanish va qaysi fayllar zaxiralanishini boshqarish uchun ularning zahiraviy dasturidan foydalanish uchun haq to'lashingizni anglatadi.

Disk vositalari qattiq disk va boshqa saqlash qurilmalarini boshqarish uchun turli xil vositalar qatorini o'z ichiga oladi. Bunga qattiq disklarni yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarni skanerlash uchun yordamchi dasturlar, keraksiz fayllarni o'chirish uchun diskni tozalash vositalari va unumdorlikni oshirish uchun qattiq diskdagi fayl qismlarini qayta tartibga solish uchun diskni defragmentatorlar kiradi. Disk vositalari muhim ahamiyatga ega, chunki qattiq diskning ishlamay qolishi halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Disklarning samarali ishlashini ta'minlash kompyuterga umumiy texnik xizmat ko'rsatishning muhim qismidir.




Bayroq -shared kompilyatorga umumiy kutubxona qurayotganimizni ko'rsatadi. -fPIC bayrog'i pozitsiyadan mustaqil kodni yaratishdir (hozircha e'tibor bermang). Buyruq joriy ishchi katalogda liblibrary.so umumiy kutubxonasini yaratadi. Bizda umumiy obyekt faylimiz (Linux-dagi umumiy kutubxona nomi) foydalanishga tayyor.

Mavzu: File serverini sozlash (NFS).

Ishdan maqsad: Linux OTda fayl serverini sozlash va undan foydalanish ko’rikmalarini hosil qilish.