5- мавзу: корхона фаолиятини режалаштириш ва башорат қилиш режа

5.1.- чизма. Корхонада режалаштириш жараёни технологияси
боғлиқ бўлади. Шу сабабли корхоналарда ахборот тизимини яхши йўлга қўйиш 
ҳамда реклама фаолиятини ривожлантириш лозим. Реклама истеъмолчиларни 
(харидорларни) мавжуд маҳсулот билан таништиришдан ташқари, худди 
хориждаги каби, уларни айнан шу маҳсулотни сотиб олишга ундаши керак. 
Режалаштиришнинг ҳар бир тури ўзига хос хусусиятларга эга бўлиб, бу 
хусусиятлар қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин: 
*
белгиланган режалаштириш оралиғининг аниқлиги; 
*
интеграция 
ва 
дифференциация 
даражаси, 
шунингдек, 
режалаштирилаётган кўрсаткичлар миқдори; 
*
ишлаб чиқариш харажатлари ва натижаларини ҳисоб-китоб қилиш 
даражасининг аниқлиги; 
*
режани тайёрловчилар ва амалга оширувчилар ўртасида мажбуриятларни 
тақсимлаш тартиби. 
Режалаштиришда “корхона-муҳит-ҳолат” муносабатлари асосий ўринга 
эгадир. Бунда ишлаб чиқариш шундай режалаштириладики, натижада 
корхонанинг бозордаги барқарорлигини сақлаб қолиш, юзага келадиган ҳолат 
Буюртмалар портфели 
Режадан олдинги иш
(режа лойиҳаси) 
Корхона режаси
Бажарувчилар
Бажариш муддатлари 
Ресурслар
Тайёр маҳсулот
(иш ва хизматлар) 
Маҳсулот (иш ва хизматлар) 
истеъмолчилари 

---

ва ташқи муҳитни ҳисобга олишдан ташқари, маҳсулотни тезда сотиш ва ишлаб 
чиқариш рентабеллигининг ўсишига имкон яратилади. Бунинг учун корхона 
анчадан бери ишлаб чиқарилаётган анъанавий маҳсулотлардан ташқари, янги 
маҳсулот турларини, жумладан, ўхшаши бўлмаган маҳсулотларни ишлаб 
чиқариши, маҳсулотлар турини кўпайтириши зарур. Барча ходимлар, айниқса, 
раҳбарлар, бугунги кунда келажакдаги фаолият учун қулай истиқбол яратиш 
нисбатан осон бўлсада, худди шу ишни 3-5 йилдан сўнг, яъни истиқболдаги 
кунга айланган пайтда бажариш қийинлашади ёки бунга умуман имкон 
бўлмайди. Шу сабабли режалаштириш жорий ҳолатдан ташқари иқтисодиёт ва 
фан-техника 
тараққиёти 
соҳаларидаги 
рўй 
бериши 
мумкин 
бўлган 
ўзгаришларни қанчалик кўп ҳисобга олса, унинг натижалари шунчалик юқори 
бўлади. Бу ерда корхонанинг йўлга қўйилган маркетинг хизмати, ходимлар 
малакаси ҳамда мамлакатимизда ва чет элда ишлаб чиқарилаётган турли 
маҳсулотлар ҳақидаги илмий-техник маълумотлар муҳим ўрин эгаллайди. 
Умуман олганда корхонада режалаштириш тузилмаси ва мазмунини 
қуйидаги модел кўринишида акс эттириш мумкин (5.2 - чизма): 
5.2-чизма
Узоқ муддатли 
режалаштириш 
Жорий 
режалаштириш 
Календарь 
режалаштириш 
Диспетчерлаштириш ва 
кузатув