5 – Amaliy mashg’ulot Mavzu: Tabiatda odamning tutgan o‘rni Darsning maqsadi

5 – Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Tabiatda odamning tutgan o‘rni
Darsning maqsadi: Tabiatda odamning tutgan o’rni, insonning biosferaga ta’sirining asosiy yo’nalishlarini o’rganish.
Kerakli jihozlar: mavzuga oid tablitsa va rasmlar, o’quv qo’llanmalar, didaktik materiallar.
Tayanch tushunchalar va bilimlar: Biosfera, noosfera, biogenez, neogenez.
Darsning borishi:

1. 
   Mavzuga oid rasmlar, o’quv qo’llanmalardan foydalanib, tabiatda odamning tutgan o’rni bo’yicha ma’lumotlarni o’rganib chiqing.
   
2. 
   Nazariy bilimlaringiz asosida mavzuga doir topshiriqlarni bajaring.
   

Nazariy tushuncha:
Odamning tarixiy rivojlanishida biologik qonunlar asta-sekin ijtimoiy-qonunlar bilan o’rin almashgan. Chunki odam barcha tirik organizmlarga o’xshash o’sib rivojlansa ham, biroq jamiyatdan tashqari uning haqiqiy inson bo’lib yetishishi mumkin emas. Vaholanki, jamiyat va mehnat faoliyati odamning tarixiy rivojlanishida hal qiluvchi rol o’ynagan.
Hozirgi vaqtda sayyoramizda aholi sonining ortishi, tabiiy resurslardan keng
va noto’g’ri foydalanish kabilar biosferani xavf ostiga solib turibdi. Insoniyat
global ekologik tangliklar bo’sag’asida turibdi. Bugungi kunda tabiiy
ekotizimlarning buzilishi yoki butunlay yo’qotilish, biologik xilma-xillikni
yo’qotish, ko’pchilik o’simlik va hayvon turlarining yo’qolib ketishi, atrof-muhitni
keng ko’lamda ifloslanishi, chuchuk suv tanqisligi, ozon qatlamining
siyraklashishi, cho’llanish jarayoni va atmosferani "dimiqishi" natijasida iqlimning
o’zgarishi va boshqa muammolar kelib chiqdi. Insonning o’zi tur sifatida
sayyoramizda yashab qolishi xavf ostida va unga inqirozga uchragan ekotizimlarda
yashashga hech qanday kafolat berib bo’lmaydi. Shuning uchun ham inson va
tabiat o’rtasidagi munosabatlar muammosi bugungi kunga kelib, nihoyatda
kuchayib ketdi. Tabiat va inson o’rtasidagi munosabatlar ma'lum qonuniyatlarga
bo’ysungan holda boradi. Bu qonunlarning buzilishi albatta ekologik halokatga
olib keladi.