4 seminar mashg`ulot mavzusi O‘zbek tilining sintaktik me’yori Reja

Otadek farzandiga kirn kuyar axir, O, naqadar og ‘ir farzandning dog 4 (Shukrullo)
She’riy matn gap bo‘laklarining tartibi o‘zgarishiga yo‘l qo'yadi. Lekin bu mantiqiy xatoliklami keltirib chiqarmasligi kerak. Yuqoridagi misralarda sintaktik me’yor buzilishi natijasida esa farzand otaga o'xshatib qo‘yilgan.
G ‘alvirakning о ‘zi xunuk, lekin mag'zi soz bo ‘lur, Pistannngham qattig'idan ochiq og‘zi soz bo ‘lur.
(Shukrullo)
Birikma og'zi ochig'i tartibida bo'lishi lozim edi. Lekin bu holda misralar vazniga putur yetishi mumkin. Shoirbadiiy me’yomi saqlash bilan nutqiy me’yomi buzgan.
Aytilganlardan shunday xulosa kelib chiqadiki, o’zbek tili sintaksisi doirasida me’yoriy chegaralarni belgilash nihoyatda murakkab vazifa. Tildagi har bir sintaktik kategoriya, har bir sintaktik birlik matn xususiyatiga qarab, vazifaviy uslublar doirasida qo’llanishiga ko’ra o’ziga xos mazmun va shakl kasb etishi mumkin. Demak, kelajakda sintaktik me’yorlar har bir uslub, ularning alohida tur va janrlari misolida batafsil tadqiq etilishi lozim bo’ladi.


Tavsiya etiladigan adabiyotlar
Asosiy adabiyotlar:
1. Begmatov E., Mamatov A. Adabiy norma nazariyasi. 1- qism. – Toshkent: Navro‘z, 1997.
2. Mahmudov N. O‘qituvchining nutqi madaniyati. – Toshkent: Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2007.
3. S. Karimov, Nutq madaniyati va mutolaa san’ati. Samarqand: SamDU tahririy-nashriyot, 2020 yil.
4. Qo‘ng‘urov R., Begmatov E., Tojiyev Yo. Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari. – Toshkent: O‘qituvchi, 1992.
Qo‘shimcha adabiyotlar:
1. Rustamov A. So‘z xususida so‘z. – Toshkent: Yosh gvardiya, 1989.
2. Umurqulov B. Badiiy nasr jozibasi. –Toshkent: Muharrir nashriyoti, 2021.
3. Omonturdiyev A. O’zbek nutqi madaniyati va uslubiyati. – Toshkent. 2016.
4. Qilichev E., Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari. – Buxoro, 2003.
5. Mahmudov N., Rafiev A., Yo‘ldoshev I. Nutq madaniyati va davlat tilida ish yuritish. – Toshkent: Cho‘lpon, 2012.

Internet saytlari:
1. www.ziyo.net
2. www.thinsan.com
3.www. uforum.uz
4. www.literature.uz