4-мавзу: шахснинг ижтимоий борлиқни билиши. Идрок, диқҚат ва сезги жараёнларини бошқариш

Bu bilishimizning shunday shakliki, u borliqdagi koʼplab xilma-xil predmet va hodisalar orasida bizga aynan kerak boʼlgan obʼektni xossa va xususiyatlari bilan yaxlit tarzda aks etishimizni taʼminlaydi, yaʼni idrok asosida narsa va hodisaning yaxlitlashgan obrazi yotadi.

• Bu bilishimizning shunday shakliki, u borliqdagi koʼplab xilma-xil predmet va hodisalar orasida bizga aynan kerak boʼlgan obʼektni xossa va xususiyatlari bilan yaxlit tarzda aks etishimizni taʼminlaydi, yaʼni idrok asosida narsa va hodisaning yaxlitlashgan obrazi yotadi.
• Idrok sezgi jarayonlaridan tashkil topadi

Idrok

Idrok qilish qonunlari

А. Figura va fonning ilgargi harakatiga bogʼliqligi.

Inson ilgargi tajribasida boʼlgan, bevosita toʼqnash kelgan narsalarni idrok qilishga moyil boʼladi.

Аgar biror predmetni u ilgari figura sifatida idrok qilgan boʼlsa, keyingi safar ham uni figuraday idrok qiladi.

M: Xorijda yurgan oʼzbek turistlari misolida koʼrishimiz mumkin.

B. Idrokning konstantliligi.

• Konstantlik-”konstanta” soʼzidan olingan boʼlib, oʼzgarmas, doimiy maʼnosini anglatadi.
• Odam oʼziga tanish boʼlgan narsani oʼsha xossa va xususiyatlar bilan oʼzgarishsiz idrok qilishga moyil.
• M: samolyot ichidan yerga qaraganingizda
• Аvtomobilь, yoʼllar , uylar, okean va dengizlar kichkina boʼlib koʼrinadi, lekin siz ularni ilgariday idrok etasiz

B. Kutishlar va taxminlarning idrokka taʼsiri

• Bizning idrokimiz ayni paytda nimalarni kutayotganimizga bogʼliq boʼlib qoladi. Koʼrgimiz kelgan narsani koʼramiz yoki eshitgimiz kelgan narsani eshitamiz.
• M: yolgʼiz qolib kimnidir kutayotgan boʼlsangiz, har qanday juda sekin eshitilgan sharpa ham oyoq toshuvi boʼlib eshitiladi.

C. Oʼzgarmas maʼlumotning idrok qilmasligi

• Muntazam taʼsir etuvchi maʼlumot ongda uzoq ushlab turilmaydi.
• M: oʼtirganingizda soatning tovush eshitiladi, maʼlum vaqt oʼtgach, guyoki yoʼq boʼlib qolganday eshitilmaydi.