4-mavzu: Replikatsiyaning molekulyar asoslari

Hujayradagi i-RNK biosintezining protsessi transkripsiya deb ataladi, ya’ni ko’cnirib yozish.
Oqsil to’g’risidagi informatsiya, ya’ni axborot hujayra yadrosidagi DNKda mujassamlashgan bo’ladi. oqsil biosintezining munim tomonlaridan biri DNKdagi anna shu informatsiyaning oqsil sintezlanadigan joyga – ribosomalarga ko’cnirishdir. DNK oqsil sintezida bevosita ishtirok etmaydi va o’zidagi informatsiyani informatsion yoki matritsali RNK vositasida uzatadi.
i – RNK tez sintezlanib, tez parchalanadi, u hujayrada ko’p to’planmaydi, juda kam miqdorda bo’ladi.
RNKning barcha turlari t-RNK, r-RNK va m-RNK sintezlanisnida, DNK asoslarining tartibi RNK asoslari tartibini belgilaydi.
Polinukleotid zanjiri faqat ribozonukleozid trifosfatlardan sintezlanadi va iPP(pirofosfatlar)ajralib cniqadi. Bu protsessda RNK-polimeraza ishtirok etadi.
RNK sintezi bir necha bosqichda bajariladi:

1. 
   Initsiatsiya;
   
2. 
   Boshlang’ich;
   
3. 
   Polimerizatsiya;
   
4. 
   Terminatsiya;
   
5. 
   Tugash.
   

Reaksiyaning boshlanisni uchun maxsus joyi DNKni promotorlarda, reaksiyaning tugasni terminatorlardir. Transkripsiya DNK qo’shspiralining bir zanjirida amalga oshadi. Buning uchun avvalo polimeraza fermenti DNK molekulasining initsiatsiya signali beradigan nuqtasiga birikadi. Bu yerda qo’sh bog’ yecnilib, qo’sh zanjirning faqat bittasi o’qiladi.
Nusxasi olinadi, shu zanjir bo’yicha polimeraza 5^/ dan 3^/ tomon yo’nalib 3^/ 5^/ shaklda boradigan RNK zanjirini hosil qiladi. DNK matritsasida Yangi sintez qilingan RNK molekulalari transkrit deb ataladi
Polinukleotid zanjiri kata tezlikda sintezlanadi:
DNKning ikki zanjiridan faqat bittasi transkribirlanadi. Eukariot hujayra yadrosida 3 xil RNK – polimeraza mavjud. RNK polimeraza – I, II, III.
RNK-polimeraza juda yuksak konstanta Bilan DNK matritsaning ikki zanjiridan birida matritsali DNKning ayrim qatorlari-promator qismlari Bilan bog’lanadi. Bir necha nukleotidlar qatoridan tashkil topgan promator sintezining yo’nalisnini va DNKdan RNKga ko’cnirib yozilisni lozim bo’lgan birincni asosni belgilaydi. Reaksiyaning borisni uchun ribozonukleotid trifosfatlarning hamma xillari: RNK zatravka, DNK matritsa, RNK-polimeraza, oqsil faktorlar, Mg²⁺ zarur.