4-мавзу: мактабгача ёш даврида психик ривожланиш хусусиятлари режа

Актив луғат ривожланади

• Нутқ эгаллаш процесси сифати ўзгаради. Янги сўзларни осонликча ўргана бошлайди.
• 1 ёшда ўрганган сўз 3та
• 1,3 ёшда ўрганган сўз 19-20
• 1,6 ёшда ўрганган сўз 25-30
• 1,9 ёшда ўрганган сўз 120
• 2 ёшда ўрганган сўз 280
• 2,6 ёшда ўрганган сўз 450
• 3 ёшда ўрганган сўз 800-900

Мактабгача ёшдаги болаларда психик жараёнларни ривожлантириш

• Инқироз даврида боланинг катталарга қаршилик кўрсатиши ҳам турли кўринишларга эга бўлиб, улар ўткинчи психологик ҳолат ва ҳодисага ўхшайди. Лекин оила ва боғчада қийнчиликларни енгиш жараёнида боланинг шахсига унинг ўзига хос хусусиятларин ҳисобга олган ҳолда тўғри ва оқилона ёндашиш уни инқироздан руҳан мутлақо соғлом олиб чиқиш имконини яратади. Қуйида ана шу қаршиликларнинг айрим кўринишлари ҳақида қисқача тўхталамиз.
• Кўпчилик психологларнинг тақиқотларидан ва ўзимизнинг кузатишларимиздан маълумки, болалар мазкур инқироз даврида бир неча кўринишдаги қайсарлик ёшини босиб ўтадилар.
• Ана шу кўринишларнинг биттаси биз назарда тутган даврга, яъни боланинг 3 ёшига тўғри келади. Айни шу 3 ёшда болада ўз иродасига ишонч хисси туғилади, у ўзлигини англай бошлайди. ўзлигини англаш қарама-қаршиликларларни, зиддиятларни енгиш билан амалга ошади.

Боланинг психик ўсишида ўйиннинг аҳамияти

• Кўпчилик психологлар ҳамда педагоглар ўйиннинг психологик масалалари билан бевосита шуғулланиб, ўйинларнинг болани психик камол топтиришдаги аҳамиятига алоҳида тўхталиб ўтганлар. Маълумки, ўйин бола учун воқеликни акс эттиришдир. Бу воқелик болани қуршаб турган воқеликдан анча қизиқарлидир. ўймннинг қизиқарлилиги уни англаб етишнинг осонлигидадир. Катталар ҳаётида фаолият, хизмат, юмуш қандай аҳамиятга эга бўлса, бола ҳаётида ўйин ҳам худди шундай аҳамият каб этиши мумкин.
• Ролли ўйин – мактабгача ёшдаги болаларнинг етакчи фаолияти. Ролли ўйин мазкур ёш давридаги болаларнинг энг муҳим фаолияти бўлиб, улар бундай ўйинда гўё катта ёшдаги одамларнинг барча вазифалари ва ишларини амалга бевосита “бажарадилар”. Шу боисдан ўйин фаолияти учун махсус яратиладиган шароитларда ижтимоий муҳит воқеалари, оилавий турмуш ҳодисалари, шахслараро муносабатларни умумлаштирган ҳолда акс эттиришга ҳаракат қиладилар. Болалар катталарнинг турмуш тарзи, ҳис-туйғуси. ўзаро муомала ва мулоқотларнинг хусусиятларини, ўзига ва ўзгаларга, атроф-муҳит муносабатини яққол воқелик тарзида ижро этиш учун турли ўйинчоқлардан,шунингдек, уларнинг вазифасини ўтовчи нарсалардан ҳам, фойдаланадилар. Амма шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ижтимоий ва маиший воқеликнинг барча жабҳаларини қамраб оладиган ролли ўйин уларда бирданига эмас, балки турмуш тажрибасининг ортиши, тасаввур оброзларининг кенгайиши натижасида вужудгакелади ва моҳисти ва мазмуни жиҳатдан оддийдан мураккабга қараб такомиллашиб боради.