4-Mavzu: Kasb tanlashga yo’llash, kasb tanlashga yollashning didaklik tamoyillari. Texnologiya jarayonining tahlili va kasb tanlashga yo’Ilash didaklik tushunchalari

Onglilik va faollik

O’quvchilarning onglilik va faollik tamoyilini shunday yo’lga qo’yish zaruriyatini ifoda etadiki, bunda o’quvchilar o’quv vazifalarini aniq tushunadilar. Bilimlarni faol o’zlashtirib, qo’llab, voqea va hodisalarni mushohada etadilar, ular orasidagi muhim bog’lanishlarni ocha oladilar. O’qishga ongli munosabatlarda bo’lib, vazifalarni bajarishda mustaqil bo’ladilar. Bilim, malaka va ko’nikmalarning o’quvchilar tomonidan ongli egallanishi uchun nazariy va ishlab chiqarish ta`limining doimiy aloqasi zarur. O’quvchilar ongliligining oliy shakli nazariy materialni o’zlashtirish, sinfda ustaxona yoki laboratoriya, ishlab chiqarishda, ish vazifalarini bajarishda ko’rsatadigan ijodiy faolligidir.

Faollik - bu o’quv jarayonida yuzaga keladigan vazifalarni ongli maqsadga muvofiq bajarishga intilishning namoyon bo’lishidir. O’quvchilarni bilim, malaka va ko’nikmalarni faol egallashga rag’batlantiruvchi turli usullar mavjud. O’quvchilar bilimlarni egallash bo’yicha hech qanday qiyinchiliksiz, ishtiyoq bilan ishlaydigan jarayon eng yuksak maqsad hisoblanadi. Odatda o’quvchilar o’zlarining juda qiziquvchanliklari bilan ajralib turadilar. Pedagoglar ulardagi bu xislatni qo’llab – quvvatlashlari va rivojlantirib borishlari lozim.

O’quvchilar o’z bilimlarini amalda qo’llay olsagina ongllilikka erishadi. Ayrim o’quvchilar vazifalarni qanday bajarishni o’ylab ham ko’rmaydi. O’qituvchi tushuntirganini yodlab oladi. Shuning uchun o’qituvchi:

a) o’quvchilarni ongli ravishda tushunishini, ongli munosabati va bilish faolliga darajasini bildiradigan belgilarni bilishi kerak;

b) materialni ongli ravishda o’zlashtirishga yordam beradigan aqliy harakatlarni fikrlash jarayonlarini shakllantirish uchun sharoit yaratishi kerak;

v) o’quv mashg’ulotlarni o’tkazishda faollikni oshirish yo’llaridan foydalanishni rejalashtirish kerak

Ta`limda onglilik faollik bilan uzviy bog’liqdir. O’quvchilarning aktivligini oshirish o’z mehnat natijasini foydali ekanligini ongli anglash demakdir. Masalan: o’quvchini bajarayotgan ishini kollej ko’rgazma zaliga foydalanish, uni tezroq bitkazishga harakat qiladi.

O’quvchilarning yuqori faolligiga:

a) mashg’ulotning mazmuni, maqsad, vazifalarini aniq bayon qilish;

b) o’quvchilarga ijodiy xarakterdagi mehnat topshiriqlarini berish;

v) ta`limning eng samarali usullaridan foydalanish orqali erishish mumkin.

Onglilik va faollik tamoyillari o’quvchilarda mustaqil ijodiy fikrlashni o’stirish zaruriyatini paydo qiladi.