4-mavzu. Innovatsion siyosat

Innovatsion faoliyatni tartibga solishning bilvosita usullari, bir tomondan, innovatsion jarayonlarni rag'batlantirishga qaratilgan bo'lsa, ikkinchi tomondan, ilmiy-texnikaviy va innovatsion rivojlanish uchun qulay iqtisodiy sharoitlar va ijtimoiy-siyosiy muhitni yaratishga qaratilgan. Bunda davlat korxonalarning iqtisodiy qarorlar qabul qilishdagi mustaqilligini bevosita cheklamaydi. Bilvosita usullar xususiy tadbirkorlarni davlat innovatsion siyosati maqsadlariga zid bo'lmagan boshqaruv qarorlarini qabul qilishga undaydi.
Boshqaruvning bilvosita usullari orasida soliq, bojxona, amortizatsiyani tartibga solish va hokazolar an'anaviy tarzda ajralib turadi. Korporativ faoliyatning davlat nuqtai nazaridan maqbul bo'lgan sohalarini rag'batlantirish uchun qo'llaniladigan ilmiy-texnikaviy taraqqiyotni, innovatsion biznesning eksportini va ishbilarmonlik faolligini rag‘batlantirishga qaratilgan imtiyozlar sifatida soliq imtiyozlari eng muhim rol o'ynaydi.
Beshta asosiy soliq imtiyozlari mavjud:
• yangi asbob-uskunalar va qurilishga kapital qo'yilmalar miqdoridagi foydadan chegirmalar;
• ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan xarajatlar miqdorida daromad solig'i bo'yicha chegirmalar;
• ilmiy tadqiqotlarda keng qo‘llaniladigan ayrim turdagi asbob-uskunalar xarajatlarini joriy xarajatlarga kiritish;
• foyda jamg'armasi hisobidan soliqqa tortilmaydigan maqsadli jamg'armalarni yaratish;
• foydani pasaytirilgan stavkalarda soliqqa tortish (kichik biznes uchun).
Kapital qo'yilmalar uchun soliq imtiyozlari ko'pincha investitsiya soliq imtiyozlari shaklida taqdim etiladi. Qoidaga ko'ra, bu imtiyoz yangi texnika, asbob-uskunalar, texnologiyalar va boshqalarni joriy etishga sarmoya kiritgan kompaniyalarga beriladi. Ushbu chegirma hisoblangan korporativ daromad solig'i summasidan chegiriladi (hisoblanadi) (odatiy soliq chegirmalaridan farqli o'laroq).
Investitsiya solig'i bo'yicha chegirma faqat yangi uskunalar ishga tushirilgandan keyin beriladi. Soliq imtiyozlarini olish huquqi kompaniya uchun avtomatik ravishda keladi: uni isbotlash va asoslash shart emas, chunki u qonun bilan mustahkamlangan. Chegirma miqdori joriy qilingan asbob-uskunalar narxining ulushi sifatida belgilanadi va: Yaponiyada 5,3% (elektron uskunalar va uskunalar uchun), Buyuk Britaniyada 50% (yangi texnika, texnologiya, materiallar va boshqalar), Kanadada 10— 15% (kompaniya joylashgan hududning rivojlanishiga, mamlakatning rivojlangan yoki rivojlanmagan hududlariga qarab) va Irlandiyada 100%. AQShda investitsiya solig'i krediti faqat elektr jihozlariga nisbatan qo'llaniladi.
Chet elda ilmiy-tadqiqot ishlari uchun imtiyozlar ko'proq kompaniyalarning ushbu maqsadlar uchun xarajatlaridan chegirmalar shaklida beriladi. Ikki xil soliq imtiyozlari mavjud - hajmli va qo'shimcha. Hajmi chegirmasi xarajatlar hajmiga mutanosib ravishda foyda beradi. Masalan, AQSH, Buyuk Britaniya, Kanada, Belgiya, Shvetsiya, Italiyada ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan xarajatlarning 100%i kompaniyalarning soliqqa tortiladigan daromadlaridan chegirib tashlanadi. Avstraliyada (xususiy kompaniyalar) - 150%. Gollandiya, Norvegiya, Avstriya, Malayziya kabi qator mamlakatlarda energetika kompaniyalari ilmiy-tadqiqot xarajatlarini soliqdan oldingi foydadan butunlay chiqarib tashlaydilar. Qo'shimcha chegirma kompaniya tomonidan erishilgan ilmiy-tadqiqot xarajatlarining bazaviy yil darajasiga yoki ma'lum bir davr uchun o'rtacha ko'rsatkichiga nisbatan o'sishiga qarab belgilanadi. Ushbu chegirma ko'rsatilgan xarajatlar amalga oshirilgandan keyin amal qiladi. Maksimal chegirma - 50% - Frantsiyada amalga oshiriladi, lekin u yiliga 5 million frankdan oshmasligi kerak. Kanada, AQSh, Yaponiya va Tayvanda 20% ni tashkil qiladi. Biroq, bu erda ham bir qator cheklovlar mavjud. Masalan, Amerika Qo'shma Shtatlarida AR-GE soliq imtiyozlari faqat yangi mahsulotlarni yaratish yoki yangi texnologik jarayonlarni ishlab chiqishga qaratilgan ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar xarajatlariga nisbatan qo'llaniladi (mahsulot turini yoki turini o'zgartirish, kosmetika, mavsumiy va boshqa xarajatlarga taalluqli emas). o'zgartirishlar). Bundan tashqari, rag'batlantirish bo'yicha cheklov mavjud - qo'shimcha ilmiy-tadqiqot xarajatlari (ular ozod qilish bilan qoplanadi) ma'lum bir davr uchun asosiy xarajatlar miqdorining 50% dan oshmasligi kerak. Kanadada borish qiyin bo'lgan va iqtisodiy jihatdan rivojlanmagan hududlar uchun nafaqa miqdori 30% gacha oshadi. Yaponiya va Tayvanda 20% chegirma ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar bo'yicha xarajatlarning o'sish miqdoriga erishilgan ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan xarajatlarning eng yuqori darajasi bilan solishtirganda hisoblab chiqiladi, bu imtiyoz kompaniyaning umumiy soliq majburiyatining 10% dan oshmasligi kerak bo'lgan cheklov mavjud. Ayrim xorijiy mamlakatlar soliq imtiyozlarining ikkala turidan bir vaqtning o'zida - ham hajmli, ham qo'shimcha, lekin har xil turdagi xarajatlarga nisbatan qo'llaniladi. Shunday qilib, AQShda umumiy qo'shimcha chegirma xususiy sektorning fundamental tadqiqotlarni moliyalashtirish uchun xarajatlari uchun 20% hajmdagi chegirma bilan to'ldiriladi. Shuningdek, ilmiy-tadqiqot ishlari uchun chegirmalar bo‘yicha soliqlarni hisobdan chiqarish miqdori bo‘yicha yuqori chegarani belgilash amaliyoti ham mavjud. Yaponiya va Janubiy Koreyada u korporativ soliqning 10% dan oshmasligi kerak. Kanada, Ispaniya va Tayvanda shift sezilarli darajada yuqori, mos ravishda 75%, 35% va 50%. Avstraliya, Frantsiya, Italiya va Gollandiya soliq imtiyozlari bo'yicha qiymat chegarasiga ega.
Daromad solig'idan vaqtinchalik ozod qilish yoki uning qisman kamayishi ("soliq ta'tillari") Frantsiyada amal qiladi va yangi tashkil etilgan kichik va o'rta firmalarga (shu jumladan ilmiy-tadqiqot va ishlanmalarga) taalluqlidir, ularning faoliyatining birinchi besh yilida 50% ga qisqaradi. ular tomonidan to'langan daromad solig'i summasidan. Buyuk Britaniyada boshlang'ich innovatsion kompaniyalar uchun daromad solig'i 20 dan 1% gacha pasaytirildi. Bunday kompaniyalar tomonidan soliqqa tortilmaydigan investitsiyalarning chegarasi 50 foizga oshirilib, 150 ming funt sterlingga yetdi. Boshlang‘ich innovatsion kompaniyalarga uzoq muddatli investitsiyalar kiritishdan olinadigan kapital daromadlariga soliq kamaytirildi va olib tashlandi. janubga bunday kompaniyalarga qayta sarmoya kiritishda. Kapital aktivlari 10 million funt sterlingdan kam bo'lgan kompaniyalar uchun saralash kampaniyalari orqali yig'ilgan mablag'lardan soliqqa tortiladigan 1 million funt sterling miqdori olib tashlandi. Yangi boshlanuvchi innovatsion kompaniyalarga davlat grantlari doirasida 50 million funt sterling ajratilgan. 1997 yilda Buyuk Britaniyadagi 690 ta yuqori texnologiyali kompaniyalarga 295 million funt sterling sarmoya kiritildi. AQSHda 1997 yilda startap kompaniyalarga 9 milliard dollar sarmoya kiritildi; Evropada 1996 yilda - 500 million dollar, 1997 yilda - 1 milliard AQSh dollari. Kichik va o'rta korxonalar uchun soliq imtiyozlari, agar ilmiy-tadqiqot va ishlanmalarga xarajatlarning oldingi maksimal darajasi oshib ketgan bo'lsa, soliqqa tortiladigan daromadni 20 foizga kamaytirish yoki soliq to'lovlarini ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik xarajatlari miqdoridan 6 foizga kamaytirish imkonini beradi, ammo bunda Agar pasayish firmaning soliq majburiyatlarining 15% dan oshmasligi kerak. Ilmiy-texnika taraqqiyoti bilan bog'liq holda firmalarning ilmiy-tadqiqot muassasalariga to'lovlarni amalga oshirish uchun qilgan xarajatlari ham soliq solinadigan daromaddan chegirib tashlanishi mumkin. Amortizatsiyani hisobdan chiqarish tizimi bilan bog'liq soliq imtiyozlari joriy etilmoqda. Ular muayyan tarmoqlarning jadal rivojlanishini rag'batlantirish, ilmiy-tadqiqot ishlarini rag'batlantirish yoki umumiy investitsiyalarni qayta tiklash uchun ishlatiladi.
Yuqori darajada rivojlangan mamlakatlarda asbob-uskunalarning tezlashtirilgan amortizatsiyasi ishlab chiqarish fondlarini yangilash uchun rag'bat sifatida keng qo'llaniladi. Shunday qilib, Qo'shma Shtatlarda 4 dan ortiq va 10 yildan kam xizmat muddati bilan AR-GE uchun ishlatiladigan asbob-uskunalar va asboblar uchun 5 yil amortizatsiya muddati belgilanadi. Yaponiyada energiya tejaydigan uskunalar yoki resurslardan samarali foydalanishga yordam beruvchi va atrof-muhitga zarar keltirmaydigan uskunalardan foydalanadigan kompaniyalar uchun tezlashtirilgan amortizatsiya tizimi joriy etildi. Tezlashtirilgan amortizatsiyaning turli stavkalari qo'llaniladi - 10 dan 50% gacha. Biroq, eng keng tarqalgan ko'rsatkich o'rtacha 15-18% ni tashkil qiladi.
Buyuk Britaniyadagi kompaniyalarga texnik jihozlarning to'liq qiymatini uning faoliyatining birinchi yilida hisobdan chiqarishga ruxsat berilgan. Germaniyada ilmiy-tadqiqot ishlari uchun foydalaniladigan asbob-uskunalar va asboblarni sotib olish xarajatlarining 40% birinchi yilda hisobdan chiqarilishi mumkin. Shvetsiyadagi amortizatsiya tizimi foydalanish muddati uch yilgacha bo'lgan va arzimas qiymatga ega bo'lgan asbob-uskunalarni sotib olingan yilda, umuman olganda, to'rt yildan besh yilgacha bo'lgan mashina va jihozlarni xarajatlarga qo'shishga imkon beradi. Frantsiyada tezlashtirilgan amortizatsiyani eng muhim turdagi asbob-uskunalar - energiyani tejovchi, ekologik, axborotga qo'llash mumkin. Masalan, kompyuter bir yil ichida eskirishi mumkin. Xizmat muddati to'rt yilgacha bo'lgan uskunalar uchun amortizatsiya koeffitsienti 1,5; besh yoki olti yil - 2; olti yildan ortiq - 2-2,5 ga teng.