4-mavzu. Dinshunoslik faniga kirish. Dinning mohiyati, tuzilishi, funksiyalari. Urug’-qabila va milliy dinlar. Jahon dinlari: buddizm va xristianlik va ulardagi ta’lim-tarbiyaviy qarashlar. Islom dini va ta’limoti

2)  o’g’rilikdan  saqlanish;  3)  gumrohlikdan  saqlanish;  4) 

yolg’on,  qalbaki  narsalardan  saqlanish;  5)  mast  qiluvchi 

narsalardan saqlanish. 

Ushbu  “sakkizlik  yo’li”  va  axloq  qoidalariga  amal  qilganlar  najot  topadi, 

azob-uqubatlardan xalos bo’ladi va nirvanaga yеtishadi.  

---

 

 

BUDDAVIYLIKNING OLAM TO’G’RISIDAGI TA’LIMOTI 

BUDDAVIYLIK TA’LIMOTINING UCH AMALIY QISMI 

 

Meditatsiya 

Axloq qoidalari 

Donishmandlik  

- qotillikdan saqlanish; 

- o’g’rilikdan saqlanish; 

- 

gumrohlikdan 

saqlanish;  

- 

yolg’on, 

qalbaki 

narsalardan saqlanish; 

- 

mast 

qiluvchi 

narsalardan saqlanish; 

- 

tushdan 

keyin 

ovqatlanishdan 

saqlanish;  

- 

o’yin-kulgudan 

saqlanish; 

-  zebu  ziynat,  atir-

upalardan saqlanish 

 

 

 

 

 

 

Buddaviylikning 

asosiy maqsadi 

bo’lib, narsalar 

tabiatini to’g’ri 

tushunishdir

 

-to’g’ri 

tushunish,  to’g’ri 

nuqtai nazar; 

-to’g’ri 

niyat 

qilish; 

-to’g’ri 

yurish-

turish; 

- to’g’ri so’z; 

-to’g’ri 

harakat 

qilish; 

- to’g’ri xotirlash; 

-fikr-e'tiborni 

to’g’ri  narsalarga 

qaratish 

---

 

OLAM 3 BOSQICHLI 

Birinchisi – eng 

yuqorisi 

NIRVANA 

(o’chish, so’nish) 

U yerda inson barcha 

turmush tashvishlaridan 

xalos bo’ladi 

Insonning hayotiy 

istaklari ham, 

tuyg’ulari ham, 

ehtiroslari ham 

bo’lmaydi 

Bu olamda inson 

qayta tug’ilish 

azoblaridan qutuladi. 

Jonning ko’chib 

yurishi to’xtaydi 

Aksariyat buddistlar 

fikricha, Buddadan 

keyin hech kim nirvana 

holatiga erisha olmagan 

3 аmaliyot 

bosqichini (Axloq 

qoidalari, 

meditatsiya va 

donishmandlik) 

o’tagan inson охir-

оqibat nirvana 

holatiga erishadi. 

Unda hayotning 

har qanday 

ko’rinishiga 

intilish  yo’qoladi 

Mutlaq osoyishtalik 

hukm surgan olam 

Insonning hayotiy 

istaklari ham, 

tuyg’ulari ham, 

ehtiroslari ham 

bo’lmaydi 

Bu olamda inson 

qayta tug’ilish 

azoblaridan qutuladi. 

Jonning ko’chib 

yurishi to’xtaydi 

3 аmaliyot 

bosqichini (Axloq 

qoidalari, 

meditatsiya va 

donishmandlik) 

o’tagan inson охir-

оqibat nirvana 

holatiga erishadi. 

Unda hayotning 

har qanday 

ko’rinishiga 

intilish  yo’qoladi 

---

 

Buddaviylik ta'limotiga ko’ra, o’lim insonni hayot azob-uqubatlaridan qutqara 

olmaydi.  Chunki  o’limdan  kеyin  insonni  qayta  tug’ilish  kutadi.  Bu  dunyoning 

azob-uqubatlaridan  faqatgina  uzoq  qayta  tug’ilishlar  azob-uqubatlarini  yеngib 

o’tib,  arxat  (oliy  kamolotga  yеtgan)  holatiga  erishgan  kishilargina  xalos  bo’lishi 

mumkin.  Arxat  holatiga  erishish  va  undan  nirvanaga  o’tishning  yagona  yo’li 

najotning olijanob sakkizlik yo’lidan insonning o’z kuchiga tayangan holda ongli 

harakat qilishidir. Agar insonning o’zi harakat qilmasa, uni hеch kim va hеch narsa 

 

 

 

JANNAT 

Buddaviylik  –  bu  olamda    botxisatvalar  yashaydi, 

deb ta’lim beradi. 

BOTXISATVALAR  –  oliy  kamolotga  erishgan  va 

shu  tufayli  nirvanaga  ko’tarilish  huquqiga  ega 

bo’lgan insonlardir. Ularda botxisatva bo’la olmagan 

insonlarga  achinish  hissiyoti  kuchli  bo’ladi. 

Binobarin,  ular  bunday  insonlarga  najot  yo’lini 

topishda  yordam  berishni  istaydilar.  Shu  maqsad 

yo’lida  ular  nirvanaga  ko’tarilish  huquqidan  voz 

kechadilar. 

Ikkinchi olam – bu 

 

Bu odamlar va 

boshqa yirik 

mavjudotlar, 

o’simlik olamidir 

Uchinchi olam – bu 

YER YUZI OLAMI 

 

 

Bu olamda ruh 

qafasda yashaydi 

 

Ruh qafasdan qutulishga va yuqori olamga 

ko’tarilishga harakat qiladi. Biroq u o’z-

o’zidan ko’tarila olmaydi. Faqat 

odamlarning savobli ishlari tufayligina 

ko’tarilishi mumkin 

---

bu dunyo azob-uqubatlaridan xalos qilib, nirvanaga o’tishiga yordam bera olmaydi. 

Budda  insonlarni  haqiqatdan  xabardor  qilgan  va  azob-uqubatlardan  xalos 

bo’lishning to’g’ri yo’lini ko’rsatgan, xolos. 

Buddaviylik ta'limoti haqida yuqorida aytilganlardan kеlib chiqadigan xulosa 

shuki,  uning  asosiy  mazmuni  barcha  mavjudotlarga  muhabbat,  rahm-shafqatlilik 

bilan  qarashni  targ’ib  etish  va  aql  farmoniga  qat'iy  bo’ysunishdir.  Bilimlar 

xudojo’ylikka  xizmat  qilishi  kerak.  Ular  azob-uqubatlardan  xalos  bo’lish  uchun 

zarur.