4-mavzu. Dinamika va statika tenglamalari. Ciziqlantirish. Laplas almashtirish

8-mavzu. Elementar zvenolar va ularning xarakteristikalari. Proporsional va Inersion zvenolar.

Ma’ruzachi: S.B. Atajonova

Reja:

1. Namunaiy dinamik bo‘g‘inlar

2. Noinersion zveno.

3. Inersion zveno

Tayanch so‘z va iboralar: noinersion bo‘g‘in, inersion bo‘g‘in, differensiyalovchi bug‘in, integrallovchi bo‘g‘in, tebranuvchi bo‘g‘in, kechiquvchi bo‘g‘in, forsirlovchi bo‘g‘in, izodrom bo‘g‘in.

1. Namunaiy dinamik bo‘g‘inlar

Ekspluatatsiya davridagi real xolatda avtomatik tizim uzini kanday tutishini bilish uchun uning dinamik xususiyatlarini bilish zarur,ularni esa ushbu tizimni tashkillovchi ayrim elementlarning dinamik xususiyatlarini baxolash orqali bilish mumkin.

Namunaiy dinamik bo‘g‘in-bu ikkinchi darajalidan yuqori bo‘lmagan differensial chiziqli tenglamalarni bilish orqali yoritish mumkin bulgan ma'lum dinamik xususiyatlarga ega bulgan kurilmadir. ABT tarkbiga kiriuvchi barcha uskunalarni konstruksiyasi,ta'sir tamoyili va qo‘llanishidan kat'iy nazar, fakat dinamik xususiyatlariga kura 8 ta asosiy guruxlarga bo‘lib chiqish mumkin:

1. Noinersion bo‘g‘in. 5. Tebranuvchi bo‘g‘in.

2. Inersion bo‘g‘in. 6. Kechikuvchi bo‘g‘in.

3. Differensallovchi bug‘in. 7. Forsirlovchi bo‘g‘in.

4. Integrallovchi bo‘g‘in. 8. Izodrom bo‘g‘in.

Ushbu bo‘g‘inlar guruxlarning dinamik xususiyatlarini tadkik kilish maksadida ≪Namunuviy ta'sirlar≫ tushunchasi kiritiladi.

Bu shunday bo‘g‘inki, unda U chiquvchi kattalik X kiruvchi kattalikka proporsional bo‘ladi, ya'ni U chiquvchi kattalik X kiruvchi kattalikni kechiqishlarsiz va chekinishlarsiz xosil qiladi. Inersion bo‘g‘inni yana proporsional yoki kuchaytiruvchi bo‘g‘in deb xam ataydilar.

Bu shunday bo‘g‘inki, unda U chiquvchi kattalik X kiruvchi kattalikka proporsional bo‘ladi, ya'ni U chiquvchi kattalik X kiruvchi kattalikni kechiqishlarsiz va chekinishlarsiz xosil qiladi. Inersion bo‘g‘inni yana proporsional yoki kuchaytiruvchi bo‘g‘in deb xam ataydilar.

y =k *x – bo‘g‘in tenglamasi

bunda x – kiruvchi bo‘g‘in sakrashda o‘zgaradi;

u – chiquvchi kattalik X ga proporsional u xam sakrashda K proporsiyasi koeffitsentini xisobga olib o‘zgaradi,

Bugimning vaqt xarakteristikasini quramiz.

8.1-rasm. Inersiyasiz bo‘g‘inning vaqt xarakteristikasi

2. Noinersion bo‘g‘in (proporsional)

Bo‘g‘inning chastotali xarakteristikasini kurish uchun, bo‘g‘inni kompleks o‘tkazuvchi koeffitsenti tenglamasini keltirib chikarish kerak. Uni boshlangich bo‘g‘in tenglamasining o‘ng va chap tamonlarini X ga bo‘lib yechish orqali chikarish mumkin:

Bo‘g‘inning chastotali xarakteristikasini kurish uchun, bo‘g‘inni kompleks o‘tkazuvchi koeffitsenti tenglamasini keltirib chikarish kerak. Uni boshlangich bo‘g‘in tenglamasining o‘ng va chap tamonlarini X ga bo‘lib yechish orqali chikarish mumkin:

y=k*x (/x)

y/x = k=W(jw)

W(jw)=k

Shunday qilib, xar kanday proporsional bo‘g‘inning o‘tkazuvchi koeffitsenti proporsionallik koeffitsentini takdim etadi, ya'ni xakikiy son bo‘ladi.

Bo‘g‘inga misollar: richag, tranzistor, potensiometrik datchik, selsin, SKVT, kuchlanishni buluvchilar, uncha katta bulmagan uzutuvchi songa ega reduktor, gidravlik dvigatel.

Bu shunday bo‘g‘inki, unda kiruvchi kattalik X ni sakrovchi o‘zgarishlarida U chiquvchi kattalik yangi tashkillanayotgan eksponent axamiyatiga intiladi.

Bu shunday bo‘g‘inki, unda kiruvchi kattalik X ni sakrovchi o‘zgarishlarida U chiquvchi kattalik yangi tashkillanayotgan eksponent axamiyatiga intiladi.

- bo‘g‘in tenglamasi.

Vaqt xarakteristikasi:

8.2- rasm. Inersion bo‘g‘inning vaqt xarakteristikasi

3. Inersion bo‘g‘in
bunda T – vaqt doimiyligi. U bo‘g‘inning inersialligini xarakteristikalaydi, T qancha katta bo‘lsa, bo‘g‘in inersialligi shuncha katta bo‘ladi,
T=0 da bo‘g‘in inersiyalanmagan bo‘lib boradi.
W( j w) ni xisoblab chiqamiz . Buning uchun bo‘g‘in tenglamasini operator uslubida yechib olamiz, u
o‘zgarishida namoyon bo‘ladi
bunda p - operator ( p=j*w).
Bo‘g‘inning boshlangich tenglamasida
ni
o‘zgartirsak quyidagi ifoda xosil bo‘ladi
bu ifodani ham almashtiramiz
hosil bo‘ladi
Bundan
Almashtirish orqali
Bo‘g‘inning uzatish funksiyasi kelib chiqadi.
Bo‘g‘inga misollar: dvigatel (ishga tushirish vaqtida), termopara, xar qanday qizqiruvchi element, magnit kuchaytirgich, induktiv va induksion datchiklar, uncha katta bulmagan o‘tkazuchi soniga ega reduktor.

E’tiboringiz uchun raxmat

E’tiboringiz uchun raxmat