Musichalar yuvosh-u
Chumolilar tirishqoq,
Suvaraklar bebosh-u
Kuchukchalar urishqoq.
Xoʻtiklar zoʻr yallachi,
Qoʻy, Sigirlar dalachi,
Shoʻx Qoʻchqorlar kallachi,
Takalar ham suzishqoq.
Shoir “Juda qiziq voqea” kitobidagi izohda, qatʼiy bir ohangga rioya qilaman deb, soʻzlarning bolalar uchun oson tushuniladigan tizimda ravon boʻlishiga putur yetkazmaslik maqsadida aruz qoidalariga ataylab toʻliq rioya qilmaganini taʼkidlasa-da, “gʻazal shaklidagi” sheʼrlar baribir tekis va jarangdor chiqqan. Shoir bu bilan oʻz zamonasi bolalarining aruzdan butunlay begonalashib ketmasligini taʼminlashdagi oliyjanob istagiga erishgan.
Anvar Obidjonning sheʼriy turkumlari haqida soʻzlaganda bir narsani qayd etib oʻtish lozim boʻladi. Baʼzi qalamkashlar turli yillarda bitilgan sheʼrlarining mazmuni yaqinroqlarini jamlab, keyinchalik turkumga aylantirishadi. Anvar Obidjon esa, avval oʻziga xos mazmunga ega boʻlgan turkumni kashf etib, keyin shu yoʻnalishda sheʼrlar yaratgan. Buni qaysi bir turkumga razm solmang, undagi sheʼrlarning shakli, hajmi, vazni deyarli bir xil ekanligidan sezish mumkin.
“Siz eshitmagan qoʻshiqlar” turkumi koʻpchilik oʻquvchilar uchun eng sevimlisi boʻlsa, ajab emas. Bolalar adabiyotining keyingi avlodi vakillaridan bir qanchasi shu turkumga taqlid qilib talay sheʼrlar yozgani bundan dalolatdir.
“Siz eshitmagan qoʻshiqlar”da har bir jonivor, har bir buyum barchamizga tanish boʻlgan oʻz ovozida kuylab, biz hali eshitmagan gaplarini aytishadi. Masalan, “Hakka qoʻshigʻi”ni tinglaylik:
Qornim ochsa boʻgʻilmayman,
Shaq-shaq-shaq.
U-bu narsa oʻgʻirlayman,
Shaq-shaq-shaq.
Nafsimni hech tiyolmayman,
Shaq-shaq-shaq.
Qoʻlga tushsam, uyalmayman,
Shaq-shaq-shaq.
Hakka uchragan narsani olib qochib, iniga toʻplab yuradigan oʻgʻri qush ekanini yaxshi bilgan bolalar bu quvnoq sheʼrdagi soʻzlarni rostdan ham Hakka aytayotganiga aslo shubha qilishmaydi. “Qoʻlga tushsam, uyalmayman” jumlasi esa, Hakka feʼlli yulgʻich odamlar shu darajada surbetki, ular hatto qoʻlga tushgan taqdirda ham boshqalardan uyalish tuygʻusidan begonadir, degan xulosaga olib keladi.
Hali maktab oʻquvchisi boʻlgan Anvar Obidjonning dastlabki sheʼrlari “Gʻuncha” jurnalida bosilishiga sabab boʻlgan shoir Miraziz Aʼzam “Bolakaylarning minnatsiz xizmatkori” maqolasida (“Hurriyat”, 2007-yil, 4-iyul) dunyo bolalar adabiyoti namoyandalaridan yuzga yaqinining asarlarini oʻzbekchaga oʻgirgani, ularni Anvar Obidjon ijodi bilan chogʻishtirib, shunday xulosaga kelganini aytadi: “Qani, oʻylab koʻraylik, Anvar oʻsha shoir yoki yozuvchilarning qaysi biridan kam? Rus klassik bolalar shoirlari Korney Chukovskiy va Samuil Marshak, italiyalik Karlo Kollodi va Janni Rodari, amerikalik Doktor Siyuz va Jon Chiardi, nemis bolalar adiblari Erix Kestner va Jeyms Kryustlardan Anvarning kamlik joyi bormi? Yoʻq, albatta.
Nemis shoiri Bertold Brext “Molingizni koʻrsating” deydi. Biz jahonga Anvarning “mollari”ni, yaʼni ijod namunalarini koʻrsata olmadik. Yoʻqsa, uning nomi ham jahon boʻylab jaranglagan boʻlardi”.
Anvar Obidjonning ijodi bilan batafsilroq, chuqurroq tanishgan kishi yuqorida aytilgan soʻzlarda hech qanday mubolagʻa yoʻqligini tan olmasligining iloji yoʻq. “Kulchalar” turkumidagi “Obbo, kalamush-ey!” degan sheʼrni oʻqib koʻraylik:
Kalamushvoy,
Kalamush,
Savoding
Sal chalamish.
Yoz desalar
“Temir” deb
Sen yozibsan
“Kemir” deb.
Yoki “Gʻalati maktublar” turkumidagi “Osmachiroqning Oymomoga yozgan xati”ga nazar tashlaylik:
Toʻlishibsiz, Oymomo,
Kirib olib darmonga.
Shisham sindi…
Buguncha –
Do'stlaringiz bilan baham: |