4-Mavzu: Antik davr madaniyati (2 soat) Reja

Asklepiad, Korneliy Sels, 
Klavdiy Galen 
bo‘lib, ularning ichida Klavdiy Galen (129-201 yy.) SHarqda 
Jolinus Hakim 
nomi bilan mashhur edi. Dastlab u gladiatorlik maktabida 
ishlab, so‘ng Rim imperatori saroyida tabiblik qilgan. Klavdiy Galen 400 dan 
ortiq asarlar yozgan. Uning «Tabiblik san’ati»,«Davo usullari», «Dorilarning 
tartibi haqida» asarlari alohida ahamiyatga egadir. 
U “Inson tanasining qismlari haqida” gi mumtoz asarida birinchi marta 
bir butun organizmni anatomik-fiziologik jihatdan tasvirlab bergan. Galen 
shifobaxsh dorilarni hayvon va o‘simliklardan tayyorlagan. Tabobat tarixida 
qon aylanishi to‘g‘risidagi dastlabki g‘oyalarni ilgari surgan. Odam 
anatomiyasi va fiziologiyasi ilmiy diagnostika, davolash va profilaktikaning 
asosi ekanligini ko‘rsatib bergan. 
Galen antik tibbiyotni yagona ta’limot tarzida umumlashtirib, XV-XVI 
asrlarga qadar tabobat ilmining rivojiga katta hissa qo‘shgan. Galen faylasuf 
sifatida sezgilardan tashqari ham bilish haqiqat manbaidir, deb hisoblagan. 
Uning asarlaridan ulug‘ mutafakkirimiz Ibn Sino ham foydalangan.
Ovidiy 
(mil. av. 43 mil. 18) o‘zining «Sevgi san’ati», «Dard-alamlar» va 
«Pontdan maktublar» nomli asarlari bilan Rim she’riyatiga asos soldi. 
Aslzodalar turmushini tanqid ostiga olib, Avgust g‘azabiga uchragan. Boshqa 
asarlarida esa o‘z qayg‘u-alamini va mehnatkashlarning og‘ir turmushini aks 
ettirgan. SHu bois Qora dengiz bo‘yidagi Toma shahriga surgun qilingan. 
Epikurizm va stoiklarning ko‘zga ko‘ringan vakillari 
Lukretsiy, 
Sitseron va Seneka 
edilar. 
Tit Lukretsiy Kar 
(mil. av. 96-55) rimlik 
faylasuf va shoir. Asosiy falsafiy asari -“Narsalarning tabiati haqida” didaktik 
dostonidir. U qadimgi davrda materialistik falsafa izchil bayon qilingan va 
to‘la saqlangan yagona asardir. Lukretsiyning fikricha, atom ilk materiya 
sifatida narsalar mohiyati negizini tashkil qiladi. Lukretsiy ba’zilarning 
atomlarni sezgi a’zolarimiz orqali ko‘rmaymiz, chunki, ular yo‘q, degan 
fikriga javoban, biz shamolni ko‘rmaymiz, lekin shunga qaramasdan u doimo 
mavjuddir, deydi. Atomlar xilma-xil. Fazo real mavjud. U narsalardan 
tashqarida mavjud, bo‘shliq, vaqt esa jismlarning harakati va sukunati bilan 
bevosita bog‘liq. Harakat bo‘shliqda sodir bo‘ladi. Jism va bo‘shliq 
cheksizlikni tashkil qiladi. Har qanday harakat jismlarning o‘ziga xosdir. 

---

Harakat sezgilardan yashirin mayda zarralarda boshlanadi.