4 Ma’ruza Mavzu: Strukturaviy genomika. Funksional genomika. Reja

Genlar ekspressiyasi bu gendan irsiy ma'lumot (DNK nukleotidlari ketma-ketligi) funktsional mahsulotga - RNK yoki oqsilga aylanadigan jarayon. Genlar ekspressiyasining ba'zi bosqichlarini tartibga solish mumkin: bular transkripsiya, translatsiya, RNKning birlashishi va oqsillarning translatsiyadan keyingi modifikatsiyalari bosqichidir. Qisqa ikki zanjirli RNKlar tomonidan gen ifodasini faollashtirish jarayoni RNK faollashuvi deb ataladi.
Gen ekspressiyasini tartibga solish hujayralarga o'z tuzilishi va funktsiyalarini boshqarishga imkon beradi va hujayra differentsiatsiyasi, morfogenezi va moslashuvining asosi hisoblanadi. Gen ifodasi evolyutsion o'zgarishlar uchun substratdir, chunki bitta genning ifodalanish vaqti, joylashuvi va miqdori ustidan nazorat butun organizmdagi boshqa genlarning funktsiyasiga ta'sir qilishi mumkin.
Real-time PCR molumotlarini kompyuterda tahlil qilish.
H ozirgi vaqtda tadqiqot va diagnostika laboratoriyalarida yangi PCR texnologiyasi, real vaqt rejimida PCR (Real-Time PCR) keng tarqaldi. Uning asosiy xususiyati polimeraza zanjiri reaktsiyasi mahsulotlarining to'planishini monitoring qilish va miqdoriy tahlil qilish va olingan natijalarni avtomatik ro'yxatga olish va talqin qilishdir (4.1-rasm).
Rasm 4.1 Koordinatalarda PCR kinetik egri chizig'i
1. Boshlanish bosqichi (PZR mahsulotlari hali mavjud bo'lmaganda
floresan yorlig'i bilan aniqlanadi).
2. Eksponensial bosqich (bunda
miqdorning eksponensial bog'liqligi
PCR siklidan floresans).
3. Plato - to'yinganlik bosqichi.
Haqiqiy vaqtda PCR - bu quyidagi xususiyatlarga ega bo'lgan miqdoriy PCR texnikasi oilasi:
• har bir kuchaytirish siklidan keyin reaksiya mahsuloti unumini aniqlash;
• ushbu ma'lumotlar asosida PCR kinetik egri chizig'ini qurish;
• ushbu egri chiziqni tahlil qilish asosida substratning nisbiy konsentratsiyasini aniqlash.
Haqiqiy vaqtda PCR amplifikatsiya paytida DNKni aniqlash uchun floresan yorliqli oligonükleotid problaridan foydalanadi (20.2-rasm).
Shakl 20.2 Ftoroforlarni real vaqtda PCRda ishlatish tizimini ko'rsatadigan sxema
Qurilma tomonidan aniqlangan floresans PCR mahsuloti miqdori bilan to'g'ridan-to'g'ri proportsional bo'lib, u - reportyor floresansi deb ataladi. Reporter floresan hosil qilish mexanizmlari real vaqtda PCR turiga qarab farqlanadi.
4.3. mikro RNKlar va ularning ahamiyati. k-DNK va EST-markerlar, k-DNK kutubxonasini olishning yangi texnologiyasi.