4-ma’ruza: Mavzu: iva va va guruh elementlari ning xossalari

Bu elementlar 5ta electron yo’qotganida musbat 5 valentli, elementlar bilan o’zaro kovalent bog’langanida 3 valentli va elementlardan 3ta electron biriktirib olganida esa manfiy 3 valentlikni namoyon qiladi.

• Bu elementlar 5ta electron yo’qotganida musbat 5 valentli, elementlar bilan o’zaro kovalent bog’langanida 3 valentli va elementlardan 3ta electron biriktirib olganida esa manfiy 3 valentlikni namoyon qiladi.
• Bu elementlar -3,0,+3,+5 oksidlanish darajalarini namoyon qiladi. Faqat azot -3 dan+5 gacha bo’lgan barcha oksidlanish darajasidagi birikmalarni hosil qiladi.

Azot –N2, bu guruhning birinchi elementi bo’lib, rangsiz, hidsiz, mazasiz gaz. Azotning ammiak, nitrat kislota va selitra kabi birikmalari qadimdan ma’lum edi. M.V.Lomonosov 1756 quilda metallarni berk idish-retortada qizdirib tekshirganida havoning bir qismi metallarga birikmay ortib qolganini ko’rdi. 1772 yilda D.Rezerford moddalarning havoda yonishidan ortib qolgan gaz bo’g’uvchi gaz ekanligini aniqladi. 1774-1775-yillarda Lavuazye Lomonosovning azot ustida qilgan tajribalarini takrorlab, yonishdan ortib qolgan gaz havoning beshdan to’rt qismini tashkil etishini aniqladi va uni azot deb atadi. Azot so’zi grekcha “Azos” so’zidan olingan bo’lib uning ma’nosi hayotiy emas demakdir. 1784 yilda Kevendish selitraning tarkibida azot borligini aniqlab unga nitrogenium deb nom berdi. Nitrogenium so’zi selitra beruvchi degan ma’noni bildiradi. Tabiatda uning 14N-99,635%, 15N-0,365% uchraydi.

• Azot –N2, bu guruhning birinchi elementi bo’lib, rangsiz, hidsiz, mazasiz gaz. Azotning ammiak, nitrat kislota va selitra kabi birikmalari qadimdan ma’lum edi. M.V.Lomonosov 1756 quilda metallarni berk idish-retortada qizdirib tekshirganida havoning bir qismi metallarga birikmay ortib qolganini ko’rdi. 1772 yilda D.Rezerford moddalarning havoda yonishidan ortib qolgan gaz bo’g’uvchi gaz ekanligini aniqladi. 1774-1775-yillarda Lavuazye Lomonosovning azot ustida qilgan tajribalarini takrorlab, yonishdan ortib qolgan gaz havoning beshdan to’rt qismini tashkil etishini aniqladi va uni azot deb atadi. Azot so’zi grekcha “Azos” so’zidan olingan bo’lib uning ma’nosi hayotiy emas demakdir. 1784 yilda Kevendish selitraning tarkibida azot borligini aniqlab unga nitrogenium deb nom berdi. Nitrogenium so’zi selitra beruvchi degan ma’noni bildiradi. Tabiatda uning 14N-99,635%, 15N-0,365% uchraydi.