4 маъруза. Майдоний транзисторлар

4 маъруза. МАЙДОНИЙ ТРАНЗИСТОРЛАР


4.1. Умумий маълумотлар


Майдоний транзистор (МТ) деб, ток кучи қийматини бошқариш yчун ўтказувчи каналдаги электр ўтказувчанлигикни ўзгартириш ҳисобига электр майдон ўзгариши билан бошқариладиган ярим ўтказгичли актив асбобга айтилади.
Майдоний транзисторлар турли электр сигналлар ва қувватни кучайтириш учун мўлжалланган. Майдоний транзисторларда биполяр транзисторлардан фарқли равишда ток ташкил бўлишида фақат бир турдаги заряд ташувчилар иштирок этади: ёки электронлар, ёки коваклар. Шунинг учун улар яна униполяр транзисторлар деб ҳам аталади.


4.2. МТ статик характеристикалари

Затвордаги кучланиш U_ЗИ ёрдамида сток токи I_C ни бошқариш сток – затвор характеристикасидан аниқланади. Бу характеристика транзисторнинг узатиш характеристикаси деб ҳам аталади.

4.3. МТ асосий параметрлари

Майдоний транзисторларнинг асосий параметрларидан бири бўлиб характеристика тиклиги ҳисобланади

(мА/В),
ва уни қуйидаги ифодадан аниқлаш мумкин
, (5.3)
бу ерда Smax – U_ЗИ=0 бўлгандаги максимал тиклик. (5.2) (5.3) ифодалардан кўриниб турибдики, U_ЗИ ортиши билан сток токи ва майдоний транзистор характеристика тиклиги камаяди.
4.4. Канали индукцияланган МДЯ - транзисторлар


Р – n ўтиш билан бошқариладиган майдоний транзисторлардан фарқли равишда МДЯ–транзисторларда металл затвор канал ҳосил қилувчи ўтказгичли соҳадан доим диэлектрик қатлами ёрдамида изоляцияланган. Шу сабабли МДЯ–транзисторлар затвори изоляцияланган майдоний транзисторлар турига киради. Диэлектрик қатлами SiO₂ диэлектрик оксиди бўлганлиги сабабли, бу транзисторлар МОЯ – транзисторлар (металл – оксид- ярим ўтказгичли тузилма) деб ҳам аталадилар.
Назорат саволлари


1. Майдоний транзистор нима ва нима сабабли улар униполяр транзисторлар деб
аталади ?
2. Майдоний транзисторлар синфланишини келтиринг.
3. Майдоний транзистор канали, затвор, сток, исток ва асослари нима ?
4. Р-n ўтиш билан бошқариладиган майдоний транзистор ишлаш принципи нимадан иборат ?
5. Асосга нисбатан затвор ва исток оралиғидаги кучланиш ўзгаришида канал геометрияси қандай ўзгаради ?
6. Затвор ва исток оралиғидаги кучланиш майдоний транзистор сток токи қийматига қандай таъсир кўрсатади ?
7. Майдоний транзисторларнинг асосий уланиш схемаларини айтиб беринг.
8. Майдоний транзистор қандай режимларда ишлаши мумкин ?
9. Майдоний транзистор асосий характеристикаларини айтиб беринг.