4 ma’ruza fizika kafedrasi 2019 K. P. Abdurahmanov, V. S. Xamidov, M. F. Raxmatullaeva

4 – ma’ruza
FIZIKA KAFEDRASI
2019

K.P.Abdurahmanov,

V.S.Xamidov, M.F.Raxmatullaeva

Fizika II
Tebranish va to‘lqinlar

Ma’ruza rejasi

• To‘lqinlarning superpozisiya prinsipi.
• To‘lqinlar kogerentligi va kogerentlik shartlari.
• To‘lqinlar interferensiyasi.
• Turgun to‘lqinlar.
• Akustik to‘lqinlar.

To‘lqinlarning superpozisiya prinsipi

• Agarda, muhitda bir vaqtda bir nechta to‘lqinlar tarqalayotgan bo‘lsa, u holda muhit zarrachalarining natijaviy tebranishi har bir to‘lqinning alohida tarqalishiga bog‘liq zarrachalar tebranishlarining geometrik yig‘indisidan iborat bo‘ladi. Shu sababli, to‘lqinlar bir-birlarining ustlariga tushadilar.

Amplitudalari va chastotalari bir xil, bir- biriga qarama-qarshi fazalarda bo‘lgan ikkita to‘lqinni qo‘shish
Natijada, to‘lqinlar bir-birini so‘ndiradi
X
X
t
t
A
A
t
t
X
X
A
A
2A
Amplitudalari va chastotalari bir xil, bir xil fazada tebranadigan ikkita to‘lqinni qo‘shish
Natijaviy to‘lqinning amplitudasi ikki marta kattalashdi

To‘lqinlar interferensiyasi

Kogerent to‘lqinlarning bir-birining ustiga tushushi fazaning ayrim nuqtalarida muhit zarrachalari tebranishlarining turg‘un kuchayishiga va boshqa nuqtalarida tebranishning susayishiga olib keladi. Bu hodisa tebranishlarning interferensiyasi deb ataladi.

Bir xil А0 amplituda, ω chastotaga va doimiy fazalar farqiga ega bo‘lgan, nuqtaviy manbalardan qo‘zg‘atilgan ikkita kogerent sferik to‘lqinlarning bir-birini ustiga tushush jarayonini ko‘rib chiqamiz:

Bir xil А0 amplituda, ω chastotaga va doimiy fazalar farqiga ega bo‘lgan, nuqtaviy manbalardan qo‘zg‘atilgan ikkita kogerent sferik to‘lqinlarning bir-birini ustiga tushush jarayonini ko‘rib chiqamiz: