Induktivlikdan shólkemlesken shınjır
Teoriyalıq alǵanda tokli barlıq ótkizgishler induktivlik ózgeshelikine iye. Ayırım jaǵdaylarda bul sonshalıq kishiki esapqa almaslik da múmkin.
Uramlar sanı kóp bolǵan chulg'am hám tútelerde induktivlik úlken boladı. Magnit aǵımı, chulg'am tokı tárepinen payda etińan magnit qarsılıgı kishi bolǵan (polat uzak arqalı ) yul arqalı tutassa, nátiyjede magnit aǵımı kúshayadi.
Ideal turaqlı induktivlik ózgeshelikine iye bolǵan, aktiv qarsılıgı nol bolǵan túteni qaraymız (5. 2 a-súwret).
Induktivlikdan shólkemlesken shınjırga sinusoidal kernew berilgen bolsın u=Um sin t. Bul kernew tásirinde induktiv tútede tok i payda boladı. Bul tok payda etgen magnit aǵımı Tásirinde tútede mudami ózinduksiya EJK (eL) ámeldegi boladı.еL g‘altaknıń induktivligi hám toknıń ozgaris tеzligine baylanıslı
(5.5)
Bul jerde w-katushkadegi chulg'amlar sanı.
Lens tárepinen jaratılǵan elektromagnit inersiya Principine tiykarınan, uzinduksiya EJK yeL mudamı sonday yunalisda boladıki, bunda ol magnit aǵımın ózgeriwine yaki shınjırdagi tokdi ózgeriwine qarsılıq etedi, (5. 5) ańlatpa daǵı minus belgi sonı ańlatadı.
4.9-súwret. Induktivlik L den ibarat elektr shınjıri.
a) sxeması ; b) kernew hám tokdiń máwrit bahaları
4. 9 a-súwretda tok i ni shınjırda shártli oń yunalisi induktivligi L bolǵan elementte kernew tushuvi uL yunalisi kórsetilgen. EJK eL ni yunalisi tómendegi shártdan saylanadı, yaǵnıy onı haqıyqıy yunalisi qálegen waqıtta uL kernew yunalisiga keri boladı (uL=-eL). Kirxgofnıń ekinshi nızamına tiykarınan ol-uL =0. uL=-eL ni esapqa alsaq u+eL=0.
Ol halda shınjırnıń elektr teń salmaqlılıq teńlemesi
(5.6)
Sonday eken, shınjırga berilgen kernew qálegen waqıt jıldamında eL ga mánisi tárepinen teń hám baǵdarı keri bolıp tabıladı.
(5. 6 ) ańlatpadaga tokdiń mánisini kiritsak, induktiv tútede kernewdiń ózgeriwin ańlatiwshı teńlikti payda etemiz:
(5.7)
Kurinib turıptı, olda, induktiv tútede tok da sinus nızamı buyicha ózgeredi, lekin faza tárepinen kernewden /2, yaǵnıy 90º múyeshka orqada qaladı
Pútkil shınjırdagi tokdiń tásir etiwshi mánisi (shınjır ushın Om nızamı)
(5.8)
L Ańlatpa induktiv tútediń reaktiv qarsılıgı yaki induktiv qarsılıq dep ataladı hám XL menen belgilenedi hám Om (kOm, MOm) larda olshenedi
XL = L = 2f L (5.9)
Induktiv qarsılıq jiyilik hám induktivlikka tug'ri proporsional.
Do'stlaringiz bilan baham: |