4-lekciya. Darlington juplıǵı. Uilson tok aynaları sxeması. Turaqli kernew qa`ddin jiljitiw qurilmasi Rejesi

4-lekciya. Darlington juplıǵı. Uilson tok aynaları sxeması. Turaqli kernew qa`ddin jiljitiw qurilmasi
Rejesi:

1. 
   Quramlı tranzistorlar
   
2. 
   Uilson tok aynaları sxeması
   
3. 
   Aktiv tok transformator sxeması
   
4. 
   Muwapiqlastiriwshi kaskadlar.
   
5. 
   Apiwayi qaddi jiljitiw sxemasi.
   

1-súwrette TTG nıń úsh tranzistorlı (Uilson tok aynasi) kórsetilgen. Onda basqarıwshı BT1 hám VT2 tranzistordıń baza tokları qarama qarsı baģıtlanģan.

Sxemadan

VT1 hám VT2 tranzistorlar egizek. Olardıń islew rejimleri bir-birinen kollektor baza kernew boyınsha parıqlanadı. VT1 tranzistordıń kollektor baza kernewi VT2 tranzistordıń emitter baza kernewine teń, yaģnıy mánisi kishi. VT2 tranzistordıńkollektor baza kernewi bolsa R tezistordaģı hám shınjırdaģı kernew páseyiwleri menen anıqlanadı.
Biraq baza togı kollektor-baza kernewi mánisine ázzi baylanısqan, sonıń ushın .Emmetr toklarıda 9.3-súwrettegi jaģday sebeplerine kóre bir birine teń . Nátiyjede,

Bul ańlatpadan 9.3-súwrette kórsetilgen sxemada kiriw hám shıģıw toklarınıń qaytarılıwı 9.4-sxemadaģiģa qaraģanda joqarılıqlıģı kórinip turıptı.

1-súwret.Uilsontok aynasi sxeması

9.5-súwret. Aktiv tok transformatorı

Qatar integral sxemalarda tayanish nokı mánisi úlken bolģan kishi toklı TTG lar talap etiledi. Bul hallarda ápiwayı TTG nıń jetilisken sxemasınan paydalanıladı. (9.5-súwret).

Bul sxemada tok transgormatorı sxeması dep atalası. Onın ushın
(9.4)
ańlatpa orınlı.
Idealastırılģan ótiw VAX (9.1) den paydalanıp,
(9.5)
Jazıw múmkin.(9.4) hám (9.5) ańlatpalardan
(9.6)
payda etemiz.
toktıń berilgen mánisi tiykarında (9.6) dan paydalanģan halda, rezistordı qarsılıģın tabıw mımkin.

(9.7)
Bul sxema ápiwayılıģına qaramastan temperatira boyınsha turaqlılıqtı jaqsı támiyinleydu, sebebi rezistor arqalı oń KB qa iye. Esaplawlardan temperature bir gradusqa ózgergende toktıń turaqsızlıģı mlA di qurıwi múmkin.
Bunnan basqa, (static qarsılıq) bolģanda TTG nıń dinamik qarsılıģı 1 mOm ģa jaqın boladı.
Turaqlı kernew basqıshın jılistırıwshi sxema, kóp kaskadi turaqlı tok kúsheyttirgishlerde kaskadlardı kernew boyınsha óz ara muwapıqlastırıwda keń qollanıladı. Bunday sxemalar basqish translyatorları dep te ataladı. Olar náwbettegi kaskad kiriwindegi signaldıń turaqlı qurıwshısın jılıstırıwı hám ózgermeli qurawshısın jılıstırıwı hám ózgermeli qurıwshısın buzbastan uzatıwı kerek.
Eń ápiwayı basqish jılıstırıwshı sxema bolıp emitter qaytarģısh xızmet etedi. Onıń shıģıw (emitter) potencialı basqishı baza potercialı basqishınan shamaga pás bolıp, signal koefficent penen uzatıladı.
shama ashıq ótiw kernewi dep ataladı. Gáp sonda normal tok rejiminde (tuwrı toklar aralıģında bolganda) kremniyli p-n ótiwdegi kernew boladı. Mikrorejiminde bolsa (toklar bolģanda), kernewdiń say ózgerisleri boladı.
Solay etip, toklar diapozonına baylanıslı halda tuwrı kernewler biraz pariqlanadı, biraq diapason aralıģında olardı turaqlı dep esaplaw hámparametr sıpatında alıw múmkin. Xana temperaturası ushın normal rejimde mikrorejinde bolsa dep qabıllanģan.
Eger kernew muģdarıń márte páseyttiriw kerek bolsa, ol halda, kernew qaytarģıshtıń emitter shınjırına tuwrı jılıstırılģan diod jalģanadı.
Integral ku’sheytkishler tikkeley baylanisqan basqish sxemalari ko’rinisinde quriladi. Bul waqitta basqishtan basqishqa o’tkende signaldin’ turaqli qurawshilarinin’ o’zgeriwi gu’zetiledi. Bul halat bolsa keyingi basqishlardi islep shig’ariwda qiyinshiliqlar tuwdiradi. Bul kemshilikti saplastiriw maqsetinde turaqli kernew da’rejesin jiljitiw qurilmalari qollaniladi. Olar da’reje transformatorlari depte ataladi. Bul waqitta da’rejeni jiljitiw qurilmasi signaldin’ turaqli qurawshisin keyingi basqishqa o’zgeriwlersiz uzatiwi kerek, yag’niy kernew boyinsha ku’sheytiriw koefficienti 1 boliwi kerek.
Operacion ku’sheytirgishlerde da’rejesin jiljitiw VT1 tranzistorda orinlang’an emmiter ta’kirarlag’ish tiykarinda a’melge asiriladi. Onin’emmiter shinjirina R1 rezistor ha’m VT2 ha’mde VT3 tranzistorlarda orinlang’an turaqli tok generatorlari jalg’anadi (8.7 – su’wret). Signal joq jag’dayinda kiris potenciali aldin’g’I basqishtin’ shig’is kernewinin’ turaqli qurawshisinin’ ma’nisine ten’ boladi. shig’is potenciali jiljitiw sxemasi esabinan shamasina kemeyedi. I_Э1 tok turaqli bolg’anlig’I sebepli jiljitiw kernewide turaqli boladi. Qa’legen ma’nisinde shig’is potenciali qatnaslarin tuwiri tan’law na’tiyjesinde nolge ten’ qiliniwi mu’mkin. TTG dinamikaliq shig’is qarsilig’I R1 den bir qansha u’lken bolg’anlig’I sebepli, jiljitiw sxemasinda signal derli so’nbeydi.

8.7 – su’wret.

Turaqlı kernew qaddin jıljitiwshi sxema, kóp kaskadi turaqlı tok kúsheyttirgishlerde kaskadlardı kernew boyınsha óz ara muwapıqlastırıwda keń qollanıladı. Bunday sxemalar basqish translyatorları dep te ataladı. Olar náwbettegi kaskad kiriwindegi signaldıń turaqlı qurıwshısın jılıstırıwı hám ózgermeli qurawshısın jılıstırıwı hám ózgermeli qurıwshısın buzbastan uzatıwı kerek.
Eń ápiwayı qaddin jıljitiwshi sxema bolıp emitter qaytarģısh xızmet etedi. Onıń shıģıw (emitter) potencialı basqishı baza potercialı basqishınan shamaga pás bolıp, signal koefficent penen uzatıladı.
shama ashıq ótiw kernewi dep ataladı. Gáp sonda normal tok rejiminde (tuwrı toklar aralıģında bolganda) kremniyli p-n ótiwdegi kernew boladı. Mikrorejiminde bolsa (toklar bolģanda), kernewdiń say ózgerisleri boladı.
Sonday etip, toklar diapozonına baylanıslı halda tuwrı kernewler biraz pariqlanadı, biraq diapazon aralıģında olardı turaqlı dep esaplaw hámparametr sıpatında alıw múmkin. Xana temperaturası ushın normal rejimde mikrorejinde bolsa dep qabıllanģan.
Eger kernew qaddin márte páseyttiriw kerek bolsa, ol halda, kernew qaytarģıshtıń emitter shınjırına tuwrı jılıstırılģan diod jalģanadı.
Kernew qaddi ge mart bolmaģan meģdarda jılıstırılıwı zárúr bolsa. TTG dan paydalanıwģa tiykarlanģan muģdar jılıstırıwshı iniversal sxemadan paydalanıladı.Bul sxema 9.6-sywrette kórsetilgen.
Sxemada TTG VT transistor emitter shınjırına jalģanģan bolıp, onıń bazası aldınģı kaskad shıģıwı menen tiwrıdan tuwrı jalģanģan. VT tranzistordıń’ emitter potencialı mániske páseyedi. Nátiyjede A noqattıń potencialı qanday bolıwına qaramastan, B noqattıń potencialı
(9.8)
Berilgen da diń mánisi tok mánisine say boladı hám nátiyjede, R diń sonday mánisin tańlaw múmkin, nıń mánisi aldınnan belgilengen mánisine say bolsın.


9.6-súwret. Kernew qaddin jıljitiwshi universal sxema.
Sxemanıń sjıģıwındaģı signal (B noqat) kiriwdegi (A noqat) signaldı qaytarıwına isenim payda etiw qıyın emes. (9.8) ańlatpa tiykarında bolģanı ushın

Boladı. Baza potercialınıń ózgeriwi mánisin ózgerttire almaydı, sebebi transistor emitter potencialı ózgeriwine say keledi. Nátiyjede, hám boladı. TTG nıń dinamik qarsılıģı bolsa ģana, joqarıdaģı ańlatpa orınlı boladı. diń mánisi ádette, R bolsa boladı. Sonıń ushın signal uzatıw koefficenti birge jaqın boldı.

Qadagalaw sorawlari:

1. 
   Quramlı tranzistorlar
   
2. 
   Uilson tok aynaları sxeması
   
3. 
   Aktiv tok transformator sxeması
   
4. 
   1. Ku’sheytkish dreyfi degen ne ha’m ol nenin’ esabinan ju’zege keledi?
   
5. 
   2. Ku’sheytkish basqishlarinda kernew da’rejesin jiljitiw qurilmalari ne ushin xizmet qiladi?