4-kurs O‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

O‘qituvchi o‘zining xizmat ko‘rsatayotganini tushunishi. Nima uchundir bu band ko‘plab o‘qituvchi va ota-onalarning jahlini chiqaradi. Balki gap obro‘dadir. “O‘qituvchi” so‘zi iftixor bilan jaranglaydi.
Haqiqiy narsalar bilan hurmatga ega bo‘lishga tayyor turish. Balandparvoz so‘zlar, buyruq ohangi bilan zamonaviy bolada taassurot uyg‘ota olmaysiz. Bari “gamburg”cha hisob-kitob bilan bo‘lishi kerak: yaxshi o‘qituvchi o‘z fanini yaxshi biladi, uning foydasini tushuntira oladi va materialni qiziq qilib yetkazadi. Qo‘rqitish – befoyda. Hozirgi bolalar avvalgi odamlar qo‘rqqan narsalardan hadiksirashmaydi.
Chegarani his qilish. Bu ruhiy chegaralarga (“ko‘ngilga tegmaslik”) ham, shaxsiy bilimlarga ham tegishli. Axir bolalar ba'zi jihatlarda o‘qituvchilarga nisbatan ko‘proq narsalardan boxabar.
O‘z vazifasini tushunish. O‘qituvchi “Gugl” qidiruv tizimida topish mumkin bo‘lmagan foydali bilimlarni berishi kerak (agar aksi bo‘lsa, u vaqtini bekorga sarflayapti).
O‘z-o‘zini tanqid qilish. Agar o‘qituvchi o‘z faoliyatini tahlil qilib, uni qanday rivojlantirish haqida o‘ylasa, u ko‘p narsaga erishadi. Hamma ham adashishi mumkin. Katta amaki va xolalar ham bundan mustasno emas. Bolalar buni qancha tez anglasa, shuncha yaxshi.
O‘z-o‘ziga shama qilish. O‘zini hazil qilish qobiliyati – zo‘riqishlarga qarshi turishning tarkibiy qismi. Jamiyatdagi hayot uchun ham a'lo xislat.
O‘z-o‘zini hazil qilish murakkab vaziyatni yumshatib, chalg‘ish va qiyin masalalarni hal etishga yordam beradi.
Albatta, xislatlarning bariga ega bo‘lish ham oson emas. Ko‘p hollarda maktabda o‘qituvchilarni tanlab olish imkoniyati mavjud emas. Biroq shunga qaramay, idealga qarab intilish zarur.
Siz bu borada qanday fikrdasiz? Zamonaviy o‘qituvchi qanday bo‘lishi kerak?

Nazorat uchun savollar

1. 
   Nutq texnikasi nima?
   
   2. 
      Notiqning ovozi va talaffuzi qanday ahamiyat kasb etadi?
      

3. 
   So‘zlash mahorati tushunchasini izohlang.
   

4. 
   Fonatsiya jarayonini sharhlang.
   
5. 
   Ohangga xos unsurlar qaysilar?
   
6. 
   Nutq melodikasiga izoh bering.
   
7. 
   Nutq ritmi hodisasini tushuntiring.
   
8. 
   Nutq tempi tushunchasini sharhlang.
   
9. 
   Ovozning tebranish chastotasi qanday aniqlanadi?
   
10. 
    Til birliklari va nutq birliklarini farqlash.
    
11. 
    Notiqdagi nuqsonlarni bartaraf etishda nutq texnikasining ahamiyati.
    

Adabiyotlar

1. 
   Арасту. Риторика (Хитоба). Тошкент, “Янги аср авлоди” нашриёти. 2011.
   

2. 
   Абдулла Қодирий. “Ўткан кунлар” романи. Тошкент, “Янги аср авлоди”
   

нашриёти. 2011.

3. 
   Абдураҳмон Жомий. Баҳористон. Т., “Ёзувчи” нашриёти. 1997.
   
4. 
   Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. Йигирма жилдлик. 9-жилд. Лайли ва Мажнун. Т., 1992, “Фан” нашриёти.
   

5. 
   Н.Маҳмудов. Ўқитувчи нутқи маданияти. Т., Алишер Навоий номидаги ЎМ кутубхонаси нашриёти. 2007.
   
6. 
   Абдулла Қодирий. Меҳробдан чаён. Тошкент, “Янги аср авлоди”
   

нашриёти, 2012.