4 d a r s I s h L a n m a s I

Y A N G I M A V Z U N I N G B A Y O N I
Yozuv tarixidan
Tarixdan ma'lumki, axborotlarni saqlashning eng qadimiy usullaridan biri yozuv hisoblanadi. Qadimgi odamlar yashagan g'orlar devorlaridagi rasm va yozuvlar buning yaqqol isbotidir. Yozuv san'ati asrlar davomida deyarli o'zgarmadi. Faqatgina yozish vositalari takomillashib bordi. Awal toshlarga o'yib yozilgan bo'lsa, keyinchalik bo'yoqlar yordamida yoziladigan bo'ldi. Hayvon terilariga ishlov berib toshlar o'rniga teriga yozish yolga qo'yildi. Qog'oz ishlab chiqarilishi bilan yozish yanada qulaylashdi. Shu bilan birga yozuv qu-roli ham takomillashib bordi. Yozish uchun toshlar, turli mo'yqalam, qamish-perolar, g'oz patlaridan foydalanildi. Keyinchalik patlar o'rniga peroli ruchkalar, so'ngra avtoruchkalar va sharikli ruchkalar hamda yozuv mashinkalari ishlatila boshlandi. Lekin, doimo, asosiy jarayon — matn o'zgartirilishi kerak bo'lsa, uni qayta ko'chirib yozish zarurligi o'zgarmadi. Bu esa juda ko'p vaqt va mehnat talab qilishini yaxshi bilasiz.
Kompyuterlar ishlab chiqilishi va rivojlanishi yozuv san'atini tubdan o'zgartirib yubordi. Matnlarni yozish, saqlash, qayta ishlash, qog'ozga chop etish kabi ishlarni bajarishga mo4jallangan ko'plab dasturlar ishlab chiqildi. Bu dasturlar, asosan ikki turga bo'linadi: matn muharrirlari va matn protsessorlan. Ularning asosiy farqi kompyuterga kiritilgan matnning ko'rinishiga bog'liq. Masalan, matn muharririda faqat matn yozish mumkin bo'lsa, matn prorsessorida shu matn turli rasmlar bilan boyitilishi mumkin. E'tiboringizga havola etilgan ushbu qo'llanma ham matn protsessorida yozilgan bo'lib, turli rasmlar, jadvallar, ranglar va boshqa bezaklardan foydalanilgan.


Matn muharrirlarida ishlash
Kompyuterda eng ko'p ishlatiladigan dasturlar qatoriga kirgani uchun barcha rusumdagi kompyuterlar uchun matn muharrirlari ishlab chiqarilgan. Bir rusumli kompyuter uchun ishlab chiqarilgan o'nlab matn muharrirlarini aytib o'tish mumkin. Masalan, Windows operatsion sistemasining tarkibiga kiritilgan Bloknot, WordPad va hokazo. Shuni bilingki, Bloknot, Word-Pad matn muharrirlari siz 5- sinfda o'rgangan Paint yoki Kalkulyator dasturlari kabi ishga tushuriladi.
Deyarli barcha matn muharrirlari quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:

1) ma'lumotlarni kiritish	5) xatolarni tuzatish
2) belgilar, so'zlar, satrlar, abzaslar o'rnini almashtirish yoki o'chirib tashlash	6) matnni biror „qolipgasolish", ya'ni chap va o'ng tomonlarini tekislash, satrlar orasidagi masofani o'zgartirish
`3) matnni xotiradasaqlash
4) matnni xotiradan o'qish	7) chop etish