4-bob. Statistik ko‘rsatkichlar. O‘rtacha miqdorlar va variatsiya ko‘rsatkichlari



Download 1,24 Mb.
bet35/37
Sana05.08.2021
Hajmi1,24 Mb.
#139363
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37
Bog'liq
2-mavzu

9.2. Korrelyasion-regression tahlil

O‘zaro bog‘lanishlarni o‘rganishda eng keng qo‘llaniladigan metodlardan biri korrelyasion-regression tahlildir. Ko‘pchilikning ta’kidlashicha, korrelyasion-regresion tahlilni qo‘llash uchun quyidagi talablarni bajargan ma’qul: o‘rganilayotgan to‘plam iloji boricha katta bo‘lishi; o‘rtalashtirilayotgan belgi miqdori ob’ektiv bo‘lishi; taqsimot qatorlari normal taqsimot qonuniga bo‘ysunishi va iloji boricha unga yaqin bo‘lishi kerak va h.k. YAna shu ham ma’lumki, korrelyasion-regression tahlil asosida quyidagi vazifalar hal qilinadi: omil belgi bilan natijaviy belgi o‘rtasidagi bog‘liqlik aniqlash va bog‘liqlik turini belgilash; belgilar o‘rtasidagi bog‘lanishni ifodalovchi regressiya tenglamasini aniqlash va uning parametrlarini hisoblash; bog‘lanish zichligi va kuchini o‘lchash.

Korrelyasion tahlil o‘rganilayotgan belgilarni tanlashdan boshlanadi. Bu erda omil belgidan ko‘ra natijaviy belgini tanlash muhimroqdir. CHunki regressiya tenglamasi shaklini tanlash natijaviy belgiga bog‘liq. Natijaviy belgi tanlangandan so‘ng, unga ta’sir qiluvchi omillardan eng muhimlari tanlab olinadi. Regressiya tenglamasiga kiritiladigan omillar o‘zaro chiziqli funksional bog‘lanishda bo‘lmaslagi kerak. Bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslik uchun omillarning o‘zaro bog‘lanish kuchi tekshirib ko‘rilishi taklif etiladi. Regressiya tenglamasi tanlangandan keyin unda ishtirok etayotgan omillarning natijaviy belgiga ta’sirining muximligi baholanadi. Agarda model va unga kiritilgan barcha omillar talab etilgan ehtimol bilan mohiyatli bo‘lsa, u adekvat model deyiladi.

Korrelyasion tahlilda bog‘lanish shaklini tanlash hal qiluvchi ahamiyatga ega. Eng puxta, diqqat bilan bajarilgan hisob-kitoblar ham agarda bog‘lanish shakli noto‘g‘ri tanlangan bo‘lsa, keraksiz bo‘lishi mumkin. SHuning uchun ham bu ishni bajarishda o‘rganilayotgan hodisaning mazmunini sifat jihatidan juda puxta tahlil qilish zarur.

U belgining X ga bog‘liqligi, biz yuqorida ta’kidlaganimizdek, to‘g‘ri va teskari bo‘lishi mumkin. Agarda X belgining ortib borishi bilan U ortsa yoki X ning ko‘payishi bilan U ko‘paysa, ular o‘rtasida to‘g‘ri bog‘lanish, korrelyasiya esa ijobiy deyishadi. Agarda X ning ortishi bilan U kamaysa yoki X kamayganda U ortsa, ular o‘rtasida teskari bog‘lanish, korrelyasiya esa salbiy deyishadi. Bundan tashqari, X ning o‘zgarishi bilan U ning o‘zgarishi xarakteriga qarab to‘g‘ri chiziqli va egri chiziqli bog‘lanish bo‘lishi mumkin.

To‘g‘ri chiziqli bog‘lanishni ifodalaydigan regressiya tenglamasini quyidagicha yozish mumkin:



Bu erda: a0 – ozod xad; a1 –regressiya tenglamasining koeffitsenti. a0 va a1 larni tenglama parametrlari ham deyishadi. Bu parameterlarni aniqlash uchun, kichik kvadratlar usulidan foydalanib, quyidagi tenglamalar sistemasini echish zarur:





9.3-jadval



Viloyat tumanlarida jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromad va nooziq-ovqat tovarlariga bo‘lgan xarajatlar.

Tumanlar



Jon boshiga daromad,

so‘m (x)


Nooziq- ovqat tovarlariga xarajat, ming sum(u)



yx





1

1215

782

1476225

950130

833.45

2

1244

889

1547536

1105916

847.08

3

1382

948

1719208

1310136

911.94

4

1384

1001

1915456

1385384

912.88

5

1352

1014

1827904

1370928

897.84

6

1435

992

2059225

1423520

936.85

7

1530

956

2340900

1462680

981.50

8

1639

951

2186321

1558689

1032.73

9

1547

962

2393209

1488214

989.49

10

1604

980

2572816

1571920

1016.28

11

1628

989

2650384

1610092

1027.56

12

2029

1101

4116841

2233929

1215.00

13

1917

1102

3674889

2112534

1163.39

14

2001

1304

4004001

2609304

1202.87

15

1997

1200

3988009

2396400

1200.99

Jami

23904

15171

38972924

24589776

15171.00

Viloyatdagi 15 tuman bo‘yicha jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromad va nooziq-ovqat tovarlariga bo‘lgan sarflar o‘rtasidagi korrelyasion bog‘lanishni aniqlash uchun regressiyasining chiziqli tenglamasini tuzamiz (9.3-jadval). Normal chiziqli tenglamalar tizimining koeffitsentlarini 9.3-jadval malumotlari yordamida aniqlash mumkin. Tenglamalar sistemasiga jadvaldagi ma’lumotlarni qo‘yib chiqamiz:

Har bir tenglamaning hadlarini a0 koeffitsentining oldidagi sonlarga bo‘lsak quyidagilarga ega bo‘lamiz:




Ikkinchi tenglamadan birinchisini ayirsak, u holda quyidagilar kelib chiqadi:



.


Download 1,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish