4 Amaliy mashg’ulоt Tabiatdan foydalanishda hisobga olinishi zarur bo‘lgan qonuniyatlar

3. Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish turlari va uning hozirgi holati 
Insonning tabiatga ta’sir etishi, kishilik jamiyati rivojlanishi. Fan-texnika 
inqilobi va texnikaning rivojlanishi davrida, tabiiy resurslar va ishlab chiqarish 
vositalaridan xususiy mulk egalarining maksimal daromad olishga intilishi. XVIII-
XIX asrlarda sanoat taraqqiyoti. Fan-texnika inqilobi va uning tabiatdagi 
o‘zgarishlarga ta’siri. Chikindisiz ishlab chiqarishga o‘tish. Energiya manbalari, 
yoqilg‘i energetika manbalarining atrof-muhitga ta’siri, parnik effektining kelib 
chiqishi va uning oqibatlari, ekologik muammolar. Muqobil energiyaga o‘tishning 
zarurligi vauning afzalligi. Quyosh, shamol, geotermal, qalqish, biomassa 
energiyasi. O‘zbekistonda muqobil energiyaga o‘tish istiqbollari. 


4. O‘zbekistonda tabiiy resurslaridan foydalanish iqtisodiyoti va uni 
muhofaza qilish muammolari 
O‘zbekistonning suv, atmosfera, o‘simlik, hayvonot olami va mineral 
resurslaridan foydalanish, uni boshqarish. Ularning taqsimlanishida iqtisodiy 
geografik omillarning roli. Respublika ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishda 
tabiiy resurslaridan foydalanish. Tabiatni muhofaza qilish va uni takror barpo etish 
doirasidagi me’yoriy hujjatlar. O‘zbekiston «Qizil kitobi». Markaziy Osiyo 
davlatlari hududida tabiiy resurslardan noto‘g‘ri foydalanish oqibatida yuzaga 
kelgan muammolar. Orol dengizi falokati. Qozog‘iston, O‘zbekiston, 
Turkmaniston, Qirg‘iziston va Tojikiston respublikalarining hayotida Orol 
dengizining roli. 


5. Uchquloch ruda koni. Hududda polimetal rudalarni qazib olish jarayonida kata miqdorda sanoat chiqindilari atrof muhitga salbiy ta`sir etmoqda.Natijada aholi ichimlik suvi takibida sho`rlik miqdorinig ortishi,havoda zaharli moddalarning ortishi sababli turli ankologik kasalliklar yuzaga kelmoqda.Aholi turmush darajasini yaxshilash,ekologik holatni yumshatish maqsadida bir qancha tadbirlarni amalga oshirish lozim.
- Atrof muhitga chiqarilgan,ikkilamchi hom ashyoni qayta ishlash,ularning tarkibini boyitish,bu orqali chiqindi miqdorini kamaytirish
-Sho`r suvda o`sishga moslashgan o`simliklar turini ko`paytirish,bu orqali ko`chma qumlarning tarqalishini oldini olish
-Aholi salomatligini yaxshilash maqsadida respublika maqsadli jamg`armalari hisobidan tekin dori darmon vositalari bilan ta`minlash ishlarini amalga oshirish lozim.
6.Tabiatdan to’g’ri foydalanish bo`yicha rivojlangan davlatlar tajribasidan foydalanish maqsadga muvofiq.Yani tabiy resurslarni zahiralari cheklanganligini hisobga olish va kelajak avlodni o`ylagan holatda,ulardan tejab tergab,qayta tiklanishiga imkon bergan holatda foydalanish kerak.
qazib olishda yer osti boyliklari va foydali qazilmalar hamda ularga qo‘shilib chiqadigan boshqa tabiiy resurslardan kompleks va tejamli foydalanish, shuningdek atrof-muhit va yer qa’ri ifloslanishining oldi olinsa;
foydali qazilmalarni qazib olish chog‘ida holati o‘zgargan yerlar rekultivatsiya qilinsa;
qayta tiklanadigan foydali qazilmalardan tabiiy qayta tiklanishiga erishiladigan darajadagina foydalanilsa;