4- tajriba ishi o’simlik va hayvon oqsillarni eruvchanligi bilan fraksiyaga ajratish ishning maqsadi

---

4- TAJRIBA ISHI 
O’SIMLIK VA HAYVON OQSILLARNI ERUVCHANLIGI BILAN 
FRAKSIYAGA AJRATISH 
Ishning maqsadi
: O’simlik va Hayvon oqsillarini eruvchanligi asosida ekstraktsiya qilish va
ularning tahlili. 
Kerakli reaktiblar
:
1. Bug’doy va no’hot
2. Sut mahsuloti. 
3. Gomogenlashtirilgan muskul to’qimalari 
4. 10% li va to’yingan ammoniy sul fat (NH
4
)
2
SO
4 
eritmasi. 
5. Ammoniy sul fatning maydalangan quruq tuzi. 
6. 0,2%, 1% va 10% li natriy gidroksidi (NaOH). 
7. 0,1 n va 3% li sirka kislotasi eritmasi. 
8. Biuret reaktibi. 
9. Na Cl ni to’yingan eritmasi. 
10. Quruq NaSl (maydalangan) tuzi. 
11. 70% li etil spirti eritmasi. 
12. Gomogenlashtirilgan muskul to’qimalari 
13. 10% li va to’yingan ammoniy sul fat (NH
4
)
2
SO
4 
eritmasi. 
14. Ammoniy sul fatning maydalangan quruq tuzi. 
15. 0,2%, 1% va 10% li natriy gidroksidi (NaOH). 
16. 0,1 n va 3% li sirka kislotasi eritmasi. 
Idish va asbovlar
: Shisha boronkalar, chinni hovoncha, filtr qog’ozi, doka, tehnik torozi, 
termostat, 100 ml li yassi tagli kolva, pipetkalar, provirkalar, suv 
hammomi. Shisha boronkalar, chinni hovoncha, filtr qog’ozi, doka,
tehnik torozi, termostat, 100 ml li yassi tagli kolva, pipetkalar,
provirkalar, suv hammomi. 
Oqsillar
.
Oqsillar-hayotda muhim polimerlar hisoblanadi. Ular aminokislotalar qoldig’idan tashkil 
topgan bo’lib, o’zaro piptid bog’lari bilan bog’langan bo’ladi. Har bir oqsil turi polipeptid 
bog’idagi (birlamchi oqsil strukturasi) aminokislotalar ketma–ketligi bilan tavsiflanadi. Oqsillar 
tarkibida azot tutubchi yuqori molekulyar biologik polimer bo’lib, ular asosan 20 hil 
aminokislotalardan tashkil topgan. Ularning proteinlarini grekcha “protos” – (birlamchi, muhim) 
deb atalishi ham bu gruppa moddalari birinchi darajali biologik ahamiyatga ega ekanligini 
ko’rsatadi. Hayot jarayonlarining qariyb varchasi oqsil moddalarga va ularning biologik 
funktsiyasiga bog’liq. 
Oqsillar protein va proteidlarga bo’linadi. 
Protein – oddiy oqsil 
Proteid – murakkab oqsil 
Ular varcha tirik organizmlar, bir hujayrali suv o’simliklari va vakteriyalar, ko’p 
hujayrali Hayvonlar hamda odam organizmi, tirik organizmlar bilan jonsiz tabiat chegarasida 
turubchi biruslar tarkibining ajralmas qismini tashkil qiladi. 
1. Albuminlar
. Suvda erubchi oqsillar bo’lib, qizdirilganda cho’kmaga tushadi. Ular varcha 
hujayralar tarkibida uchraydigan eng ko’p tarqalgan oqsillardir. Eritma ammoniy sul fatni 
to’yingan eritmasi bilan to’yintirilganda cho’kmaga tushadi. Bunday oqsillar boshoqli, dukkaklilar 
unidan, sut, go’sht, tuhum, zardov va boshqa biomateriallardan ajratib olinadi. 
2. Glovulin.
Tuzlarning 10% li eritmalarida eriydi, hujayra va to’qimalar tarkibida doim al 
buminlar bilan birgalikda uchraydi, suvda erimaydi, qizdirilganda koagulyatsiyalanadi, 
suyultirilgan tuz eritmalarida eriydi, tuz kontsentratsiyasi ortishi bilan darhol cho’kmaga tushadi.