4 – sinf musiqa Mavzu Xalq qo’shiqlari Shaftoliga savolim sana

Xovos tumani

12- maktabning musiqa madaniyati fani o’qituvchisi Fuzaylitdinov Islomjonning
1 soatlikdars ishlanmasi


4 – sinf musiqa
Mavzu Xalq qo’shiqlari
Shaftoliga savolim
SANA_11.11.2011
Darsning maqsadi:
—Ta’limiy: O'quvchilarda ona-Vatanga bo'lgan mehr-muhabbatni shakllantirish. TK1 mavzudan kelib chiqib savollarga to‘g‘ri javob beradi, muloqotda muomala odobiga rioya qiladi.
—Tarbiyaviy: «O'zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi»ning mualliflari haqida tushuncha berish. FK1: qo‘shiq haqida tushunchaga ega bo‘ladi, oddiy musiqa shakllarni biladi, band shaklini farqlay oladi,
— Rivojlantiruvchi: O'quvchilarda mustaqil fikrlash, mushohada yuritish ko'nikmalarini shakllantirish. FK2: turli dinamik belgilarida artikulyatsiya apparatini faol va to‘g‘ri ishlatadi;
Darsning metodi: suhbat, «Klaster» usuli.
Darsning jihozi: Davlat ramzlari, M.Burhonov, A.Oripov portretlari, texnik vositalar, 4-sinf «Musiqa» darsligi.
Darsning blok-chizmasi

t/r	Dars bosqichlari	Vaqt
1	Tashkiliy qism	2 minut
2	Kirish suhbati	15 minut
3	Mavzu ustida ishlash	23 minut
4	Darsni yakunlash va uyga topshiriqlar	5 minut

Darsning borishi
O'quvchilar musiqa sadolari ostida sinfga kiradilar.
Tashkiliy qism. Darsni tashkil etish.
Musiqa tinglash. O'quvchilar «O'zbekiston Respnblikasining Davlat Madhiyasi»ni tinglaydilar.
Suhbat o'tkaziladi. O'qituvchi o'quvchilarga quyidagi savollar berish bilan darsni boshlaydi:
1. Kecha yurtimizda qanday bayram nishonlandi?
2. Siz bu bayramni qanday o'tkazdingiz?
3. Mustaqillik deganda nimani tushunasiz?
4. O'zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi mualliflari kimlar? Madhiya qanday yangraydi?
O'qituvch o'quvchilardan savollarga aniq javoblar olgach, ularning fikrlarini umumlashtirib, to'ldirib, Madhiyaning bastakori M.Burhonov va shoir A.Oripovlarning hayoti va ijodi haqida tushuncha beradi.
Yangi mavzuni boshlashdan avval «Klaster» usulini qo'llab, doskaga «Vatan» so'zi yozib qo'yiladi. O'qituvchi «Vatan deganda nimani tushunasiz?» deb savoi beradi. O'quvchilar birma-bir Vatan haqida bilganlarini doskaga chiqib yozadilar. Shu orqali o'quvchilarning Vatan haqidagi bilimlari aniqlanadi va mustahkamlanadi.
Shundan so'ng O'qituvchi ijrosida ona-Vatanni, mustaqil diyorimizni madh etuvchi qo'shiq ifodali ijro etiladi. Qo'shiq mazmuni o'qnvchilar bilan tahlil etiladi va O'qituvchi hamkorligida kuyhnadi. O'quvchilar qo'shiq harakatlariga mos raqs harakatlarini bajaradilar.
Musiqa fani orqali milliy urf- odat va an’analarimiz haqida ma’lumot berish.
O'zbek xalq og'zaki ijodiyotining ajralmas qismini qo'shiq- aytimlar tashkil etadi. Mavzu va mazmun jihatdan xilma-xil bu qo'shiqlar o'zida xalq hayoti, turmush tarzini ifoda etadi. Shu bilan birga qo'shiqlarda odamlarning ona-Vatanga, tabiatga, atrof-muhitga, oila va yor-u do'stlariga mehr tuyg'ulari badiiy aks etadi.
Xalq qo'shiqlari dastlab el orasidan chiqqan dehqonlar, hunarmandlar, xizmatchilar va ziyolilar tomonidan turli vaziyatlarda to'qilgan. Biroq ko'p hollarda ulaming nomlari bizga noma’lum bo'lib qolgan, chunki yangi to'qilgan qo'shiq, odatda, yozib olinmagan, balki og'zaki ravishda aytilgan va
shu asnoda (yo'sinda) bir aytuvehidan ikkinchisiga, otadan o'g'ilga, bobolardan nabiralarga o4ib, omma orasida yoyilgan. Shu tarzda o'zbek xalq qo'shiqlari ajdodlardan avlodlarga ma’naviy meros bo'lib, bizga qadar yetib kelgan.
Xalq qo'shiqlarini aytish vaziyati va mazmuniga ko'ra «Mehnat qo'shiqlari», «Oilaviy (to'y) marosim qo'shiqlari», «Mavsum aytimlari» va «Bolalar qo'shiqlari» kabi turlarga ajratish mumkin. Bulardan tashqari, madaniy hordiq chiqarish paytida aytishga moljallangan lapar, yalla va ashula kabi aytimlar xalq orasida keng tarqalgan.
IV Yangi mavzuni mustahkamlash. Jamoa bo’lib kuylash: Shaftoliga savolim P. Mo’min she;rini o’quvchilar bilan yod oilsh va kuylashga tayyorlanish.
Jumladan, kompozitor Nadim Norxo⁴jayevning «Shaftoliga savolim» (Po'lat Mo'min she’ri) qo⁴shig⁴i xalq qo'shiqlari singari yetti bo'g'inli she’riy bandlar asosida kuylanadi. Shu bilan birga unda cholg'u jo'mavozligi ham qo‘llaniladi.
Musiqa savodi: Qo’shiqlar ko’poroq 7 yoki 8 bo’g’inli she’riy bandlar asosida aytiladi. Bunda bandlar orasida takrorlanib turuvchi maxsus naqarot misralari bo’lmaydi.
V Baholash Dars yakunida o'quvchilar darsdagi ishtiroki asosida baholanadilar va rajbatlantiriladilar.
Uyga vazifa. «Vatanimni madh etaman» mavzusida rasm chizib kelish.