4 -мавзу mутахассисликка кириш

Ko‘mir, neft va tabiiy gaz energiyasi zaxiralari
Muhandis-energetik hech bo‘lmaganda dunyo yoqilg‘i zaxiralari to‘g‘risida umumiy tushunchalarga ega bo‘lishi kerak. Turli xil yoqilg‘ilar turlicha energiya yig‘uvchanlikka ega, 2-jadvalda ularning ko‘rsatkichlari berilgan.
Ko‘mir energiyasi zaxirasi. Ko‘mir shaxtalarida - ko‘mirni yer ostidan qazib olish va transportirovka qiluvchi sanoat elektr motorlarining quvvati 1-3 kVt dan 1250-8800 kVt oraliqlarigacha bo‘ladi. Aksariyat holatlarda 380 V kuchlanishlilarni 660 V kuchlanishlari bilan almashtiriladi. 250 kVt va undan yuqori quvvatli elektr motorlar uchun 6-10 kV kuchlanishlar qo‘llaniladi. Shaxtalarda ishlash tartibi loyiha-konstruktorlik ishi (PKR - proektno-konstruktorskix rabot) asosida. Ishlash sharoiti – og‘ir bo‘lib, 1-toifali iste‘molchilar turkumiga ventilyatorlar sexi, ko‘taruvchi mexanizmlar, qozonxona, yoritish qismi, suv ta‘minoti va boshqalar kiradi.
Кириш
Гидроэнергетика – умумий энергетиканинг тармоқларидан бири бўлиб, сув энергияси ва ундан энергия олиш усулларини ўрганувчи техник фандир.
Гидроэнергетика ҳам ҳудди иссиқлик, атом энергетикаси каби энергетиканинг бир тармоғи ҳисобланади. Гидроэнергетика фақатгина ер усти сув манбаларига қурилган гидротехник иншоотлар ёрдамида энергия ишлаб чиқаришни ўрганмасдан балки, сув билан боғлиқ барча энергия ишлаб чиқариш турларини ўрганади. Масалан, сув сатҳини кўтарилиб-тушиш энергияси, денгиз ва океанларда щосил бо‘ладиган ва қирғоққа келиб уриладиган тўлқинлар энергияси, геотермал сувлар энергияси ва ҳокозалар.
Сув табиатда энг кўп тарқалган ва энг ҳаракатчан табиий ресурсдир. Сувнинг жуда кўп аномал физик ва химик хусусиятлари мавжуд. Масалан, Сувнинг «тирик сув», оғир ва жуда оғир турлари мавжуд.
Баъзи бир олимларнинг фикрига кўра, табиатда сувнинг 42 тури ҳосил бўлиши мумкин ва улардан 9 тури ўзгармас хусусиятларга эга экан.
Сув ресурсларини баҳолаганда икки хил: статик заҳиралар ҳамда қайталанувчи ресурслар тушунчаларидан фойдаланилади.
Статик ёки асрий чучук сув заҳираларга кўллар, дарёлар, музликлар ва ер ости сувлари киради.
Қайталанувчи сув ресурслари - қуруқлик ва океанлар орасидаги сув алмашиши натижасида, табиатда сувни айланиш жараёни туфайли, щҳр йили қайта тикланадиган сувлардир.
1878-йилда Англиянинг Нортумберленд шаҳрида инглиз ихтирочиси William George Armstrong томонидан ишлаб чиқилган «дунёдаги биринчи гидроэлектр станцияси" ишга туширилди.