4- laboratoriya ishi Mavzu: mineral o‘G‘it sochgich miqdorlagichini o‘G‘it solish me’yoriga rostlash

---

4- Laboratoriya ishi 
 
Mavzu: 
MINERAL O‘G‘IT SOCHGICH MIQDORLAGICHINI
O‘G‘IT SOLISH ME’YORIGA ROSTLASH
 
 
Ishning maqsadi: 
Mineral o‘g‘it sochgich miqdorlagichini rostlash va 
ishini baholash tartibini o‘rganish.
Kerakli jihozlar: 
Traktorga agregatlangan NRU-0,5 disksimon o‘g‘it 
sochgich; 20...30 kg donador mineral o‘g‘it; ruletka; o‘g‘it solish uchun idish; 
tarozi; sekundomer.
Umumiy ma’lumotlar:
Mineral o‘g‘itni sepishda asosan NRU-0,5 rusumli 
disksimon sochgichlardan foydalaniladi. Bu mashina o‘g‘it sochuvchi disk 1 (7-
rasm), dastak 2, bunker 3, koromislo 4, krivoship-shatun mexanizmi 5 va reduktor 
6 dan tashkil topgan.
7-rasm. NRU-0,5 
mineral o‘g‘it 
sochgichning 
texnologik ish 
jarayoni:
1-sochuvchi 
disk; 2-dastak; 3-
bunker; 4-koromislo; 
5-krivoship shatun 
mexanizmi; 6-
reduktor; 7- sochish 
plankasi 
O‘g‘it sochuvchi disk traktorning quvvat olish vali yordamida aylanma 
harakatga keltiriladi. Sochiladigan o‘g‘it miqdori dastak (2) orqali sochish tirqishi 
hamda sochish plankasi (7) amplitudasini o‘zgartirish yo‘li bilan sozlanadi.Diskka 
tushgan o‘g‘it uning kurakchalari va markazdan qochma kuch ta’sirida 10-12 m 
kenglikda er betiga sochiladi.
Dalaga chiqarishdan oldin o‘g‘it sochgich birlamchi sozlanib, keyin dalada 
sinalganidan so‘ng, aniqlik kiritiladi. Sochuvchi diskni gorizontal holatga keltirib 
qo‘yishga e’tibor berish lozim. Bu holat traktor o‘rnatish qurilmasi yordamida 

---

bajariladi. Disk er yuzasiga nisbatan 70 – 75 sm balandlikda o‘rnatilsa, yaxshi 
natijalarga erishiladi. 
Topshirig‘ida berilgan bir gektarga sepish rejalashtirilgan 
miqdordagi 
o‘g‘itni ta’minlash uchun o‘g‘it sochgichning diskiga bunkerdan bir minutda 
tushishi lozim bo‘lgan o‘g‘it miqdori aniqlanadi. 
, kg/min 
bu erda: 
-
topshiriqda berilgan o‘g‘it sepish me’yori, kg/ga; 
– mashinining qamrash kengligi, m; 
- mashinaning xarakat tezligi, km/soat (ilova). 
Keyin esa, tajriba o‘tkazilib, o‘g‘it sochgichning ushbu sozlanishida bir 
minutda bunkerdan to‘kiladigan o‘g‘it miqdori 
q
topiladi va 
bilan solishtiriladi. 
Keyin esa, tajriba o‘tkazilib, o‘g‘it sochgichning ushbu sozlanishida bir minutda 
bunkerdan to‘kiladigan o‘g‘it miqdori 
q
topiladi va 
bilan solishtiriladi.
q
ni aniqlash uchun o‘g‘it sochuvchi disklar yoki ularni harakatga 
keltiradigan zanjir echib qo‘yiladi. Traktorning quvvat olish vali (QOV) normal 
tezlikda bir minut davomida aylantirilib, to‘xtatiladi. Disklar tagiga qo‘yilgan 
idishga tushgan o‘g‘it miqdori 
q
tarozida tortilib aniqlanadi. Agar 
q
bilan 
orasidagi farq ±10% dan ortiq bo‘lsa, sozlash takrorlanadi.
Ishni bajarish tartibi:
1. Talabalar guruhlarga bo‘linib, ularga berilgan o‘g‘it sepish me’yori 
ning 
turli 
miqdorlari 
uchun 
lohida 
variantlar 
bo‘yicha 
miqdorlagichning bir minutdagi ish unumi 
ni aniqlash va rostlash ishini bajarish 
topshiriladi. 
2. Laboratoriya ishi qishloq xo‘jaligi ishlarini bajarish uchun tayyorlangan 
NRU-0,5 bilan jihozlangan agregat oldida o‘tkaziladi. Uning quyidagi 
ko‘rsatgichlari: agregat tarkibi _______, qamrov kengligi _________m, traktorni 
texnologiq tezliklarga mos keladigan tezligi ________km/soat yozib olinadi. 
3. Toshiriqqa asosan o‘g‘it sochgichning diskiga bunkerdan bir minutda 
tushishi lozim bo‘lgan o‘g‘it miqdori 
topiladi. 
4. O‘g‘it sochkichning diskiga bunkerdan bir minutda tushgan o‘g‘it miqdori 
aniqlanadi va talab etilayotgan me’yor 
bilan taqqoslanadi. Olingan 
natijalarga ko‘ra hulosa beriladi. 
 
Ish bo‘yicha hisobotda
: 
Ishning maqsadi, kerakli jihozlar, berilgan topshiriqlar, ishning bajarish 
tartibi bo‘yicha aniqlangan ma’lumotlarga asosan 9-rasmda ko‘rsatilgan 
ko‘rinishda o‘g‘it miqdorlagich ko‘rinishi chiziladi hamda bajarilgan hisoblar va 
olingan ma’lumotlarga ko‘ra xulosa beriladi.
 
Nazorat savollari: 

---

1.
Qanday maqsadda o‘g‘it sochgichning ishchi qamrov kengligini bilish 
kerak? 
2.
Bir gektar maydonga sepiladigan o‘g‘it miqdori mashinaning qanday 
ko‘rsatkichlariga bog‘liq? 
3.
Bunker tubidagi to‘kish darchasiga o‘g‘it uzluksiz tushib turishi qanday 
ta’minlanadi? 
4.
O‘g‘it sochgichning ishchi qamrov kengligi qanday omillarga bog‘liq 
bo‘ladi?