36 хитой стратагемаси: ҳарбий ҳийлалар ва иқтисодий муваффақият сирлари Масъул муҳаррир

НЕФРИТНИ ОЛИШ УЧУН ҒИШТНИ ТАШЛАШ²¹

Ланьей туманидан (ҳозирги Чжэцзян вилояти) бўлган стратагемалар билимдони Би Ай бир куни амалдор дўстини кўриш учун унинг идорасига боради. У ерда туман бошлиғи Хуаннинг асабийлашган ҳолда хона ичида бурчакдан бурчакка юраётганини гувоҳи бўлади. Хуан яқинда бу лавозимга тайинланган ва барчага виждонли, сотилмас бошлиқ сифатида танилган эди.

Муаммони ечимини топиш учун бошлиқ Би Айга илтимос билан мурожаат қилади. Маълум бўлишича туман муҳри номаълум ҳолда йўқолган бўлади. Хуан ғаразли ва қонунларни писанд қилмайдиган қамоқхона қоровули Ху деган кимсадан шубҳаланади. Хуан унга кўп дакки берганлиги сабабли қоровул туман бошлиғидан нафратланарди. Ху қасд олиш мақсадида муҳр қўриқчиси билан дўстлашиб олганди. Қоровул бир пас ташқарига чиққанида Ху муҳрни ўғирлаган бўлиши мумкин. Ўғирлик маълум бўлгач, бошлиқ ўзига садоқатли ходимларни кенгашга чақирганди. Вазият жуда қалтис, Хуга қарши биронта далил йўқ эди. Агар уни сўроққа тутишса, ҳамма нарсани инкор этиши тайин. Агар чуқур суриштирув ишларини олиб боришса, муҳрни йўқ қилиб юборади. Шундай қилиб, муҳр худдики бутунлай йўқолганди. Муҳрга жавобгар туман бошлиғи Хуан лавозимидан бўшатилиб, жазога тортилиши хавфи пайдо бўлганди. Ху билан яхшиликча ҳам келишиб бўлмасди, чунки унинг ўғрилигини туман ҳокими кечирмай қасос олишидан қўрқарди. Ходимлар муаммони ечимини тополмай жуда кўп бош қотиришди ва охир-оқибатда Би Айга мурожаат қилишга келишишди.
Би Ай бироз фикр юритиб, туман бошлиғига деди: “Ҳеч хавотирга тушманг. Ўзингизни касал деб эълон қилинг ва ташриф буюрувчиларни қабул қилманг. Давлат ишлари ва ҳужжатлари билан ҳам шуғулланманг. Тўртинчи кун муҳрни олишингизга ишонаверинг”.
Учинчи кечадан тўртинчига ўтар кечаси ҳокимлик биносида ёнғин чиқди. Янгилик бутун шаҳарга ёйилди. Хуан барча ходимларни ёнғинни ўчириш учун етиб келишларига буйруқ берди. Дўмбиралар чалинди, қичқириқлар янгради. Буйруққа мувофиқ албатта қамоқхона қоровули Ху ҳам ёнғин жойига етиб келди. Қачонки ёнғин жойига етиб келганда, Хуан уни қўлига муҳр қутисини топширдида, деди: “Ёнғинни ўчириш билан кўпчилик шуғулланмоқда. Мен ўзим уларга бошчилик қилаяпман. Сени у жойга боришинг шарт эмас. Буни ўрнига мен сенга туман муҳрини ишониб топшираман. Ма, қутини олгин. Агар буни сақлаб турсанг, буни ёнғинга қарши курашдаги жонбозлигинг деб ҳисоблайман”. Шу гапларни айтиб ҳоким қочиб кетди. Қамоқхона қоровули Ху қўлида қути билан қолди. У қутини қулфлоқлик эканлигини тушунди. Шу аснода у қутини ўша заҳотиёқ очиб, уни бўшлигини ҳаммага кўрсата олмасди. Шунда қамоқхона қоровули стратагема қурбонига айланганини англаб етди. Агар энди у қутини бошлиққа берса, Хуан бўш қутини кўради ва у ўғриликда айбланади. Қоровулни бўш қути билан уйига боришдан ва қандай муҳрни ўғирлаган бўлса, шундай уни жойига қайтариб қўйишдан ўзга иложи йўқ эди. Ёнғин ўша куниёқ ўчирилди. Эртаси куни бошлиқ ҳамма ходимларни мукофотлаш учун чақирди. Қоровул Ху ҳам қути билан келди. Туман бошлиғи шу ернинг ўзидаёқ қутини очди ва ундаги муҳрга кўзи тушди. Хуан албатта ўзини ҳеч нарсани сезмагандай кўрсатди ва қоровулга мукофотини топширди. Шундай йўл билан бошлиқ Хуан ўзига хавф солган ишдан четлашди ва жазога тортилишдан қутилиб қолди. Бу ерда қўлланган стратагемада “ғишт” –бўш қути, “нефрит” эса қайтарилган муҳрдир.
Ушбу стратагемани иқтисодиётда қўллашда ҳам мисоллари мавжуд. Стратагемани Кипр ҳукумати 2013 йилнинг март ойида Кипр банкларига қўйилган барча депозитлардаги маблағнинг 10% ини ҳисобдан чиқариш тўғрисида эълон қилганида муваффақият билан қўллаган. Ҳукуматга кўпгина россиялик тадбиркорлар, депутатлар, амалдорлар ушбу депозитларда 58 млрд.дан ортиқроқ евро сақлаши маълум эди. Саросима бошланганида Кипрнинг молия вазири 25 млрд. евро кредит беришларини сўраб Москвага борди. Агар қонун қабул қилинадиган бўлса, россияликлар кўп пул йўқотишлари аниқ. Бу пуллар давлатники эмас, балки шахсий маблағлар. Парламент қонунни қабул қилмай туриб, қайтаради ва шундай қилиб, Кипр ўзи сўраган кредитни олади. Хуллас, стратагема амалга ошади, яъни “ғишт” – депозитдаги маблағлардан чиқарилиш эҳтимоли бор фоиз, “нефрит” кредитдир.