32-mavzu. Valyuta munosabatlari, to`lov balansi va uning taqchilligi. Xalqaro savdo

II. Kapital harakati hisobi

7. Kapital kirishi	8. Kapital oqib chiqishi
Kapital harakati balansi qoldigʻi
Joriy operatsiyalar va kapital xarakati balansi qoldigʻi
III. Rasmiy zaxiralarning oʻzgarishi

1. 
   joriy operatsiyalar hisobi;
   

2) kapital harakati hisobi;
3) rasmiy zaxiralarning oʻzgarishi.
Mamlakatning tashqi savdo balansi (toʻlov balansi) mazkur davlatning chet ellik sheriklari bilan xalqaro iqtisodiy munosabatlarning holatini ifodalab, uning kredit-pul, valyuta, budjet-soliq, tashqi savdo siyosatini amalga oshirish va davlat qarzlarini tartibga solishi uchun indikator boʻlib xizmat qiladi.
Joriy operatsiyalar hisobi oʻz ichiga tovar va xizmatlar eksporti («+» belgisi bilan), import («-» belgisi bilan), investitsiyalardan sof daromad va sof transfertlarni oladi. Tovarlar eksporti va importi oʻrtasidagi muvozanat (tenglik) savdo balansini tashkil qiladi.
Tovar eksporti kredit sifatida chiqib, milliy bankda chet el valyutalari zaxiralarini vujudga keltiradi. Import esa («debet» grafasida «-» belgisi bilan) mamlakatdagi chet el valyutalari zaxirasini qisqartiradi.
Investitsiyalardan sof daromadlar (chet eldan sof omilli daromadlar) kreditli xizmatlardan olinadigan sof daromad hisoblanib, u chet ellarga qoʻyilgan milliy pul kapitali hisobiga keladi. Agar chet elga qoʻyilgan milliy kapital mazkur mamlakatga qoʻyilgan chet el kapitaliga qaraganda koʻproq miqdorda foiz va dividend keltirsa, bunda investitsiyalardan olinadigan sof daromad ijobiy, aks holda esa salbiy boʻladi.
Sof transfertlar xususiy va davlat mablagʻlarning boshqa mamlakatlarga oʻtkazilgan summasini bildiradi (pensiya, sovgʻa, chet elga pul oʻtkazishlar yoki chet mamlakatlarga insonparvarlik yordamlari). Bunday toʻlovlar mamlakatda mavjud chet el valyutalari zaxirasini kamaytiradi.
Makroiqtisodiy modelda joriy operatsiyalar hisobi qoldigʻi quyidagicha ifodalanadi:

X	-	M	=	Xn	=	Y	-	(S+I+G)
eksport		import		sof eksport		YAIM		absorbtsiya