3(16- маъруза). Гиперматн ва мультимедиадан фойдаланиш Гиперматн

Гиперматн тузишнинг энг содда усули қуйидагичадир:

1-қадам. Матнни алоҳида боб/мавзуларга бўлиш керак.
2-қадам. Гиперматнни ўқишни қандайдир асосий йўлини тасаввур қилиш ва мос равишда, китобхонни ушбу асосий йўлдан мавзудан мавзуга олиб борадиган майдон-мурожаатлар қуйиш лозим.
3-қадам. Матнда сўзлар-мурожаатлар ажратиш керак, аниқроғи матнни ўқиш жараёнида, фойдаланувчи бир ўқиш йўлидан бошқа мумкин бўлган ўқиш йўлларига хоҳлаганда ўтадиган вазият(он)лар топиш керак.
4-қадам. 3-қадам натижасида, улар учун мос боб/мавзулар ёзилмаган сўзлар-мурожаатлар пайдо бўлиши мумкин Бундай бобларни ёзиб қўйиш керак.
5-қадам. Мурожаатларни мавжуд мурожаатлар билан боғлаб қўйиш керак.
Гиперматнлар матнларга иккита қўшимча маънолик фазо беради. Матнда алоҳида, фойдаланувчини «бирданига» зарур боб/мавзуларга, расмларга, тавсифларга олиб келадиган майдон-мурожаатлар ажратилади. Ушбу жараён туфайли ўқиш жараёни тубдан бошқача бўлади – гиперматнни кўпгина турли йўллар билан ўқиш (кўриш) мумкин ва фойдаланувчи ўзига қўлай йўл билан кўриб чиқади.
Гиперматнлар аниқ тармоқли таркибга эгадирлар. Кўп маротаба кўриб чиқишда, агар гиперматн дарслик сифатида фойдаланилаётган бўлса, бу тузулиш ўрганаётган масала бўйича фойдаланувчи билимига қаттиқ таъсир этади.
Гиперматн технологияси – бу билимларни таркибланмаган эркин кўпайтириш тақдим этишнинг янги технологиясидир. У ахборотни одам ўрнида эмас, балки одам билан биргаликда қайта ишлашга мўлжалланган. Унинг қулайлик томони шундан иборатки, унда фойдаланувчи материални ўзининг шахсий қобилияти, билими ва тайёргарлик даражасига боғлиқ равишда ўрганиш ёки яратишга бўлган ёндашувни ўзи аниқлайди.
Гиперматн технологияси ахборотни қайта ишлаш фаолиятини автоматлаштириш тизимига киради ва зарур ахборотни излашни енгиллаштриш учун ҳизмат қилади.
Гиперматн технологиясини қўлланилиши. Гиперматнли технология-ларнинг қўлланиш соҳаси жуда кенг. Бу нашриёт фаолияти, кутубхона иши, ўргатувчи тизимлар, ҳужжатлар, қонунлар, маълумотномалар, маълумотлар омбори, билимлар омбори ва ҳоказо.
Apple фирмасининг шахсий компьютери "Макинтош", Linkway – IBM шахсий компьютери учун; Россия компьютери - FLEXISII 2.05 учун, гиперматнларни шакллантириш ва қайта ишлашнинг автоматлаштирилган (АСФОГ) тизими ва бошқа шахсий компьютерлар учун энг кўп тарқалган тизимлар қаторига HyperCard, HyperStudio, SuperCard, QuickTime лардир.