310 guruh talabasi Abdullayev Nuriddinning Linux operatsion tizimida adminstratorlik fanidan

CHMOD-faylga murojaat xuquqlarini o‘zgartiradi. Bular o‘qish, yozish va bajarilish. Har bir foydalanuvchi o‘z fayllari huquqlarini o‘zgartirishi mumkin.
CHOWN-fayl egasini o‘zgartiradi. Faqat superuser fayl egalarini o‘zgartirishi mumkin. Rekursiv o‘zgartirish uchun -r opsiyasidan foydalaniladi.
FIND-fayl tizimida, fayl va papkalarda qidirish. Bu juda moslashuvchan va qudratli Linux buyrug‘i, faqat uning qidirish qobiliyati tufayli emas, balki topilgan fayllarga ixtiyoriy buyruqlarni bajarish qobiliyati tufayli ham.
LOCATE find buyrug‘idan farqli o‘laroq, locate buyrug‘i updatedb ma'lumotlar bazasidan fayl nomlari andozalari uchun qidiradi. Bu ma'lumotlar bazasida juda tez qidirish imkonini beradigan fayllar tizimi tasviri mavjud. Ammo bu qidiruv ishonchsizdir, chunki oxirgi tasvirdan keyin hech narsa o‘zgarmaganiga amin bo‘lib bo‘lmaydi.
DU-fayl yoki katalog hajmini ko‘rsatadi. Eng foydali opsiyalaridan
-h (human), fayl o‘lchamlarini o‘qish oson formatga o‘zgartiradi, -s (Summarize), minimal ma'lumotlarni chiqaradi va -d (Depth), kataloglar bo‘yicha rekursiya chuqurligini o‘rnatadi.
DD rasmiy qo‘llanmada aytilganidek, bu fayllarni nusxalash va o‘zgartirish uchun terminal buyrug‘i. Juda aniq tavsif emas, lekin bu hamma narsani bajaradi. Siz unga manba faylini, manzilni va bir nechta qo‘shimcha variantlarni o‘tkazasiz. Keyin u bitta faylning nusxasini boshqasiga o‘tkazadi. Siz yoziladigan yoki nusxalanadigan ma'lumotlarning aniq hajmini belgilashingiz mumkin.
Bu buyruqlarni ishlatishga ayrim misollar keltiramiz:
Fayl tizimidagi kataloglarning joylashuvi.
Linux yuklanganda, foydalanuvchi odatda fayllarni saqlash va kataloglar yaratish uchun ajratilgan o‘zining uy katalogida joylashgan bo‘ladi.
Ayni vaqtdagi joriy katalogni bilish uchun quyidagi buyruq ishlatiladi:
pwd
Buyruqni bajarish natijasi quyidagicha bo‘ladi:
/ home/ demo Foydalanuvchi katalogi tizim foydalanuvchisi nomidan keyin joylashgan, bu misolda u demo deb nomlangan. Bu katalog /home deb nomlangan katalogda va root yoki root katalog deb nomlangan ildiz katalogda joylashgan.
Kataloglar tarkibini ko‘rish
Ls buyrug‘i katalog tarkibini ko‘rish uchun ishlatiladi. Bu buyruqning nomi list files sozlar qisqartmasidir.
Istalgan katalog tarkibini quyidagi yo‘llar bilan ko‘rish mumkin:

1. 
   ls katalog_ nomi
   

Katalog joylashgan yo‘lni to‘liq yozish orqali:

2. 
   ls / kataloggacha bo‘lgan_yo‘l
   

Bu buyruqning bajarilishi natijasida berilgan katalog ichida joylashgan fayllar va kataloglar nomlari ko‘rsatiladi:
dir1 fayl1 fayl2 fayl3
ls buyrug‘iga qo‘shimcha opsiyalar qo‘shilishi mumkin, masalan, joriy katalogdagi fayllar va kataloglarning batafsil ko‘rinishini (ruxsatnomalar, fayllar yoki papkalar egalarining ro‘yxati, hajmi, oxirgi o‘zgartirish sanasi) ko‘rsatish uchun -l(el) opsiyasidan foydalanish mumkin:
ls -l
Buyruqni bajarish natijasi:
total 16
drwxr-xr-x 2 home demo 4096 Nov 3 17:40 dir1
-rw-r--r-- 1 home demo 13 Nov 8 17:17 file1
-rw-r--r-- 1 home demo 42 Nov 9 13:04 file2
-rw-r--r-- 1 home demo 42 Nov 10 13:04 file3
Barcha fayllar ro‘yxatini, jumladan, yashirin fayllar va kataloglarni ko‘rish uchun ls buyrug‘iga -a belgisini qo‘shish mumkin:
ls -a
Buyruqni bajarish natijasi:
... dir1 fayl1 .mysql_history .ssh
.. .bash_history file2 file3 .nan
ls –F buyrug‘i yordamida belgilar nomlarga ularni xarakterlovchi turini qo‘shilishi bilan joriy katalog tarkibini ko‘rsatishingiz mumkin.Buyruqni bajarish natijasi:
dir1 / file1 file2 file3
Kataloglar o‘rtasida harakatlanish
Foydalanuvchi uy katalogiga o‘tish uchun cd buyrug‘idan foydalaning. Ushbu buyruq nomi (change directory.-katalogni o‘zgartirish) so‘zlari qisqartmasidir.
Foydalanuvchining uy katalogiga o‘tish uchun quyidagi buyruq yoziladi: