307-diu maktab rahbari

<>

307-DIU maktab rahbari:

Bochkaryova S.A. ________

Toshkent shahar

Yashnobod tumani 307 –DIU maktab o‘zbek tili o’qituvchisi G.K.Turakulovaning

8- sinf ,,Mehnat baxt keltirar``.Uyushiq bo`lakli gaplar , ularda tinish belgilarining ishlatilishi`` mavzusida tayyorlagan 1 soatlik dars ishlanmasi.



Sana:

Sinf: 8 - ,,V”

Mavzu: Mehnat baxt keltirar. Uyushiq bo`laklar, ularda tinish belgilarining qo`llanilishi.

1. 
   Darsning ta’limiy maqsadi: Uyushiq bo`laklarda tinish belgilarining qo`llanilishini tushuntirish, yozma va og`zaki nutqini o`stirish, lug`at boyligini boyitish.
   
2. 
   Darning tarbiyaviy maqsadi: o`quvchilaning mehnatga bo`lgan qiziqishlarini tarbiyalash,ularni mehnatsevar bo’lishga chorlash.
   

19. 
    Darsni rivojlantiruvchi maqsadi: mantiqiy firklashga o`rgatish.
    

Dars turi: Yangi bilim beruvchi.

Dars usuli: Aralash.

Darsning jihozi: darslik, mavzuga oid rangli rasmlar, tarqatma materiallar, slaydlar.

Dars bosqichi:

1. 
   Tashkiliy qism – 2 daqiqa.
   
2. 
   Uyga vazifani so`rash – 10 daqiqa.
   
3. 
   Yangi mavzu bayoni – 10 daqiqa.
   
4. 
   Mustahkamlash – 20 daqiqa.
   
5. 
   O`quvchilarni baholash, uyga vazifa berish – 3 daqiqa.
   

1. 
   Darsning borishi:
   

1).Tashkiliy qism. Darsni tashkil etish.

2) Uyga vazivani so`rash. Sinf o`quvchilari ikkita guruhga ajratiladi.O`tilgan mavzu yuzasidab savollar beriladi .(savollar slayd orqali ketma ketlikda berib boriladi)

1-savol: O`zbekiston Respublikasining ,,Davlat tili haqida” gi Qonuni qachon qabul qilingan?

J:O`zbekiston Respublikasining Davlat tili haqidagi qonun 1989 yilda qabul qilingan

2-savol: Gaplar his-hayajonning ishtirokiga ko`ra qanday gaplarga bolinadi?

J: his-hayajon va his-hayajonsiz gaplarga

3- savol: His –hayajon gaplar qanday hissiyotlarni ifodalaydi?

J: shodlik, taajjub, qo`rquv, afsuslanish.

4- savol: His-hayajon gap so`roq gaplardan hosil bo`lgan bo`lsa, qanday belgilar qo`yiladi?

J: oldin so`roq keyin esa undov belgilari qo`yiladi.Masalan: Til boyliklaridan kim bahra olmaydi?!

5- savol: Alisher Navoiyning til haqidagi maxsus asari qanday nomlanadi?

J: ,,Muhokamat ul-lug`atayn”(Ikki til muhokamasi.}

6- savol: His-hayajon gaplar odatda nima talab qilmaydi?

J: javob talab qilmaydi

7- savol: G`afur G`ulom ko`p til bilish haqida nima degan?

J: ,,Hayotda ko`p tilni bilish chuqur bilim olmoqchi bo`lgan yoshlar uchun juda zarur.Inglizcha, nemischa, fransuzcha yoki italyancha tillarni bilish dunyo madaniyati xazinasiga yo`l ochadi. Shekspirni,Gyugoni, Gyoteni,Danteni asl nushasida o`qiy olish kata fazilat-ku!”

8- savol: O`zbek adabiy tilining asoschisi kim?

J: Alisher Navoiy.

2-topshiriq: Ne’mat Orifning ,,Ona tilim she’rini” yoddan guruhlardan so`rash.

Ona tilim

Odam Ato, Momo Havo, Navoiyning har satridan

Temir bobom tilisan. Boqadursan olamga.

O`t yurakli ajdodlarim, Go`yo qayta berursan jon

Hasrat to`la dilisan. Tinglagan har Odamga.

Sevinchimning, armonimning Yo`q etolmas seni aslo

Ranglarini tasvirlab, Har qandayin yovlar ham.

Ne-ne bo`ron, dovullardan Ona tilim, jon tilim-ey,

O`tding asta shivirlab… Bo`lgin omon sen har dam.

2. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

1). Rasmlarga qarab kuz fasli kichik matn tuzing. Tayanch so`zlar ( ko`rkam bog`, serhosil, meva teramiz, g`arq pishgan, astoydil ishlamoqdalar).





2) Savollarga javob bering.

- Siz meva terimida qatnashganmisiz?

- Bog`ingizda yoki dala hovlingizda qanday mevali daraxtlar o`sadi?

- Respublikamizda <> qachon nishonlanadi?

- Nima uchun << Mehnat baxt keltirar>> deyishadi?

3) 1- mashq (27-bet) Matnni o`qing ajratib ko`rsatilgan so`zlarga e`tibor bering va tarjima qiling?

1. Dehqonchilik juda mashaqqatli ish. 2. Dehqonlar uchun ish soatida me’yor yo`q. 3. Ular erta bahordan kech kuzgacha, ertalabdan kechgacha dalada tinmay mehnat qiladilar. 4 . Sifatli va mo`l hosil undirish uchun astoydil ishlaydilar. 5. Yer haydab, ekin ekib, vaqtida sug`orib, yetishtirilgan hosilni yog`ingarchilikka qoldirmay,o`z vaqtida yig`ib-terib olishga intiladilar. 6. Xalqimiz ,,Dehqonning topgan noni halol” deb bejiz aityishmaydi. Haqiqatan ham bizni yedirib,ichirib, kiyintirib yurganlar saxovatli dehqonlardir.

4) Lug`at ishi:

Erta bahordan,kech kuzgacha- с ранней весны до поздней осени

Sifatli va mo`l- качественно и богато

Yer haydab- вскапывая земли

Ekin ekib- сажают саженцы

Vaqtida sug`orib- своевременно поливают

Yig`ib-terib- собрав

Yedirib- кормить

Ichirib- напоить

Kiyintirib- одевать

5) Harflar o`yini. Bunda guruhlar oldiga harflar tashlanadi va guruhlar ketma-ket olib so`zlarni aytishlari kerak.

III) Yodda tuting!

Bir xil so`roqqa javob bo`luvchi va gapda bir xil gap bo`lagi vazifasini bajaruvchi gap bo`laglari uyushiq bo`laklar deyiladi. Uyushiq bo`laklar o`zaro va, hamda, bilan,goh, ba’zan, dam kabi yordamchi so`zlar, -u,-yu,-da yuklamalari bilan bog`lanib keladi.

Masalan: Bola goh menga , goh unga qarar edi.

Maktabimiz bog`ida olma, gilos, o`rik, anjir daraxtlari ekdik.

IV) Mustahkamlash: 28 – betdagi 3- mashqni yozma bajarish.(Nuqtalar o`rniga bir xil so`roqqa javob bo`luvchi so`zlarni qo`yib yozing. Bog`lovchi vositalariga e’tibor bering. 1. Yozgi ta’tilda barcha o`quvchilar …, …, … borib dam olishadi.

2. Quruvchilar maktabimiz binosini … va … bitkazdilar.

3. Chegarachilarimiz bizning …, … va … sergaklik bilan qo`riqlaydilar.

4. Dehqonlarimiz …, … hamda … mo`l hosil yetishtirdilar.

5. …, … suv kishiga orom beradi.

6. Biz o`zbek tili darsida …, … va … .

( oromgohlarga,tog`larga, istirohat bog`lariga; tez,sifatli; tinchligimizni, yurtimizni,osoyishtaligimizni; mevalardan, poliz ekinlaridan, paxtadan;

Shifobaxsh,toza; o`qiymiz,yozamiz, gaplashamiz).

V. Mehnatsevarli va ishyoqmaslik haqida maqollar topish o`yini.(guruhlar birin – ketin stikerlarga yozib Klaster hosil qilishadi.

Mehnatsevarlik haqida maqollar .Bekorchidan xudo bezor.

• 
  Gap desang qop-qop,
  

Ish desang- betob. Hurmat qilsang,hurmat ko`rasan.

• 
  Mehnat qilsang, davron surasan.
  
• 
  Jon kuydirmasang, jonona qayda,
  
• 
  Toqqa chiqmasang, do`lana qayda.
  
• 
  Intilganga tole yor.
  
• 
  Yigit husni- mehnatda.
  
• 
  Yo`l yurgan xazinaga yo`liqar. Quldek ishla Bekdek tishla. Qush qanoti bilan tirik, Odam – mehnat bilan. Zavqsiz ish – shavqsiz ish.
  
• 
  Mehnatdan kelsa boylik,
  
• 
  Turmush bo`lar chiroyli.
  
• 
  Mehnat qilib topganing,
  
• 
  Qand-u asal totganing.
  
• 
  Hurmating – savlating,
  
• 
  Mehnating – davlating.
  
• 
  Mehnat qilsang yasharsan,
  
• 
  Katta-katta osharsan.
  

VI.Darsni umumlashtirish. Darsni yakunlash, o`quvchilarni baholash.

VII. Uyga vazifa: 29-betdagi 6-mashqni yozma bajarish.