|
301-gurux talabasi Umarova Zulfiya
Italiya ta'lim tizimi
Italiyadagi zamonaviy xalq taʼlimi tizimi 19-asrning 2-yarmidan tarkib topa boshlagan. 1859 yilda 6–9 yoshdagi bolalarning majburiy taʼlimi toʻgʻrisida qonun (Kazati qonu-ni) qabul qilingan edi. Italiyada 6–14 yoshdagi bolalar uchun majburiy 8 yillik taʼlim joriy etilgan. Davlat maktablari bilan birga, asosan, diniy tashkilotlar taʼminotidagi xususiy maktablar ham mavjud.
Xalq taʼlimi tizimiga quyidagilar kiradi:
3–5 yoshli bolalar uchun majburiy boʻlmagan maktabgacha tarbiya muassasalari,
majburiy maktablar (6– 11 yoshli bolalar uchun 5 yillik boshlangʻich va 3 yillik quyi oʻrta maktab),
majburiy maktab negizida oʻrta umumiy taʼlim va hunar taʼlimi beradigan toʻliqoʻrta umumiy taʼlim maktablitseylari (5 yil taʼlim beradigan mazkur oʻquv yurtini bitirganlar universitetga kirish huquqini oladi),
oʻrta ped. oʻquv yurtlari (boshlangʻich maktab muallimlarini tayyorlovchi 4 yillik oʻqituvchilar institutlari va maktabgacha tarbiya muassasalari tarbiyachilarini tayyorlovchi 3 yillik ped. maktablari),
hunar oʻquv yurtlari (malakali ishchilarni tayyorlovchi 3 yillik hunar institutlari, oʻrta texnika maʼlumotli xodimlarni tayyorlovchi texnika institutlari),
oʻrta badiiy va musiqa oʻquv yurtlari, oliy oʻquv yurtlari (universitet va oliy maktablar).
Italiyada ta'lim bola 6 yoshga to'lganda boshlanadi. O'rta ta'limning dastlabki ikki bosqichi (scuola elementare) bepul. Boshlang'ich ta'limda o'qiladigan fanlar (bu arifmetika, o'qish, yozish, tasviriy san'at va musiqa) o'qish uchun majburiydir. Boshlang'ich maktabda faqat diniy asoslarni o'rganish tanlanadi. Boshlang'ich maktabda o'qish paytida, odatda, chet ellik talabalar italyan tilini to'liq o'zlashtiradilar va italiyaliklar bilan bir qatorda o'z ta'limlarini davom ettira oladilar. Shuningdek, odatda, mahalliy maktablarda bitta chet tili majburiy o'rganiladi. O'quv haftasi taxminan 30 soat (5 o'quv kuni). O'qitishning har bir bosqichi yakunida olingan bilimlarni baholash uchun majburiy test o'tkaziladi.
Boshlang'ich maktabda besh yil o'qiganidan so'ng, talabalar og'zaki va yozma imtihon topshirishadi va birinchi diplomni olishadi. Shundan so'ng, ular o'rta maktabga borishadi va u erda taxminan 14 yoshgacha o'qishadi. U erda italiyalik maktab o'quvchilari geografiya, tarix, chet tili, tabiiy fanlar, musiqa, san'at va o'z ona tillarini o'rganadilar. Umumta'lim maktabida har yili o'tkaziladigan imtihon tizimi ko'proq kredit imtihoniga o'xshaydi - imtihonlar baholar uchun emas, balki "o'tdi" - "o'tmagan" asosida. O'rta maktabni tugatgandan so'ng, majburiy imtihonlar topshiriladi: italyan va chet tillari, shuningdek matematika (hammasi yozma). Qolgan fanlardan og'zaki imtihonlar beriladi.
Italiyaning oliy o'quv yurtlarida o'qishga tayyorgarlik bosqichi litseylarda o'qish paytida boshlanadi. Umuman olganda, ular uch turga bo'linadi:
mumtoz litsey (ular 5 yil davom etadigan o'quv dasturlaridan gumanitar fanlar yo'nalishi bo'yicha foydalanadilar, garchi dasturda tabiiy fanlar ham mavjud bo'lsa);
tabiatshunoslik litseyi (ular tabiiy fanlarni chuqur o'rganadigan o'quvchilarni tayyorlash dasturini taklif qiladi);
lingvistik litsey (tillar, adabiyot va sivilizatsiyalar tarixini chuqur o'rgangan holda);
texnik litsey (institut) - o'z kelajagini texnik fanlar va muhandislik bilan bog'lashni rejalashtirganlarni tayyorlaydi.
Boshqa kasb -hunar yo'nalishlari bo'yicha o'qitish tegishli profildagi maxsus o'quv muassasalari: san'at maktablari, badiiy litseylar, professional institutlar tomonidan amalga oshiriladi.
Yo'nalishlarning aniq gradatsiyasiga qaramay, ushbu ta'lim muassasalarining barcha turlarida hamma uchun majburiy fanlar bo'yicha besh yillik o'quv dasturi mavjud: lotin tili, tarix, falsafa, italyan adabiyoti, matematika, fizika va tabiiy fanlar. Bunday o'quv yurtini tugatgandan so'ng, bitiruv imtihonlarini topshirgandan so'ng, bitiruvchi tegishli yo'nalishdagi - klassik, ilmiy, lingvistik, texnik - "Diploma di Maturita" nomli diplom oladi. 1998 yildan boshlab, bu darajadagi ta'limning to'g'ri nomi "Diploma di Esame di State concivo del corso di ..." ga aylandi va bu mutaxassislikni ko'rsatdi. Bu diplom bitiruvchilar uchun Italiyaning istalgan oliy o'quv yurtiga eshiklarni ochadi.
Agar siz Evropada oliy ma'lumot olishni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, Italiya - buning uchun eng yaxshi joylardan biri. Bu erda o'qitishning afzalliklari quyidagilardan iborat:
dizayn va moda sohasida oliy ta'lim berishda Italiyada tengi yo'q;
Italiyaning davlat universitetlarida o'qish narxi nisbatan past - bu yiliga 500 evroga yaqin (xususiy universitetlar o'qish narxini o'zlari belgilaydilar, odatda 8 dan 25 ming evrogacha);
Italyan tilini o'rganish juda oson;
bundan tashqari, universitetlarda ta'lim italyan va ingliz tillarida mumkin;
italyanlarning millat sifatida turmush tarzi va hissiyotliligi bizga ruhiy jihatdan juda yaqin.
Umuman olganda, bu mamlakatda oliy ta'lim tizimi ikki sektorga bo'linadi - universitet va universitet bo'lmagan. Ikkinchisi ikki yo'nalishda o'rganishni o'z ichiga oladi:
1. San'at (har qanday dizayn maktablari, konservatoriyalar, tasviriy san'at akademiyalari, Ta'lim vazirligi va Milliy madaniy meros kengashi tasarrufida).
2. Kasbiy tayyorgarlik, bu mahalliy hokimiyat organlari huzurida amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
