3-Topshiriq Quydagi savollarga javob yozing

3-Topshiriq

Quydagi savollarga javob yozing.
1. Landshaftning morfologik birliklari haqida tushuncha.

2. Landshaftning morfologik birliklariga bo’lgan ilmiy qarashlar.

3. Urochishalar haqida tushuncha.

4.Landshaftning morfologik birliklari haqida L.G.Ramenskiy, N.A.Solnsev, A.G.Isachenko, F.N.Milkovlarning fikrlari.

5.Fatsiyalarning tarkib topishida relyef elementlarining roli.

6.Inson xo’jalik faoliyatining tabiiy fatsiyalarga ta’siri.

1. Landshaftshunoslikdagi eng muhim nazariyalardan biri landshaftlar morfologiyasi haqidagi ta‘limotdir. Landshaftning tarkibiy qismlari, ularning hududiy joylanish qonuniyati, ularga ta‘rif berish va tasniflash, taksonomik 20 ko‘lamini aniqlash bilan landshaftshunoslikning maxsus bo‘limi - landshaft morfologiyasi o‘rganadi. Landshaftning morfologik tuzilishi asosan ikki bosqichdan - urochisha va fatsiyalardan iborat. Urochisha va fatsiya terminlarini birinchi bo‘lib fanga L.G.Ramenskiy (1938) kiritgan. Landshaftlarning morfologik qismlarini N.A.Solnsev to‘liq ilmiy asoslab bergan. N.A.Solnsev va u boshchilik qilgan landshaft laboratoriyasi xodimlari o‘zlarining ilmiy izlanishlarida asosan tekislik landshaftlarining tarkibiga kiruvchi geokomplekslarni aniqlab, ularni xaritaga tushirdilar.

2. Landshaft dala tadqiqot ishlarida fatsiyalar aniqlanib xaritaga tushiriladi. Ammo ular turli olimlar tomonidan turlisha nomlanadi. Masalan, epiforma (R.I.Abolin), elementar landshaft (B.B.Polinov, I.M.Krashennikov), makrolandshaft (I.V.Larin), biosenoz (V.N.Sukatsev) deb atashadi. Bu tushunchalarni ko‘pchiligi hozir eskirgan bo‘lsada, landshaftlar geoximiyasida fatsiya elementar landshaft deb ataladi. Fatsiya A.G.Isashenko ta‘rifiga ko‘ra joylashgan o‘rni, yashash sharoiti bir xil bo‘lgan hamda biosenozga ega bo‘lgan eng kichik bo‘linmas birlikdir. Fatsiya mezorel‘efning tuproq ona jinslari, gidrologik rejimi, mikroiqlimi hamda tuprog‘i bir xil bo‘lgan bir elementida tarkib topadi.

3. F.N.Milkov urochishalar fatsiyalarning qonuniy kompleksi bo‘lib, ular rel‘efning notekisligi, tuproq va gruntlar tarkibining xilmaxilligiga bog‘liq ravishda tabiatda bir-biridan ajralib turadi deb ta‘riflaydi. Urochishalar tipiga jar, dashtlardagi pastqam joylarni misol keltiradi. Tabiatda landshaftning tarkibiy qismlari har doim ham ikki bosqichdan iborat bo‘lavermaydi. Ba‘zan ularda ko‘proq bosqichlarni ajratishga to‘g‘ri keladi. Murakkab tuzilishga ega bo‘lgan lanjdshaftlarda joy, fatsiya guruhlari, kichik urochishashalar ham ajratiladi. Bunday morfologik qismlar murakkab landshaftlarda uchraydigan oraliq birliklardir. Urochisha va fatsiyalar asosiy birliklar bo‘lib, har bir landshaftda ajratiladi. Ko‘pchilik landshaftlarda bir xil morfologik qismlar bir necha bor almashinadi. Bunga qumli cho‘llardagi yirik qum gryadalari va barxanlarni kiritish mumkin. Landshaftni tashkil etuvchi birliklar katta kichikligiga qarab turli qatorlarga ajratiladi. Masalan, joylar birinchi qatorni, urochishalar ikkinchi qatorni, fatsiyalar uchinchi qatorni tashkil etadi. Ayrimlar oraliq birlik bo‘lgan urochishalarni uchinchi qator deb hisoblaydi (Yu.Sultonov). Bitta landshaft hududida turli qatorga xos bo‘lgan morfologik birliklar uchrashi mumkin. Har bir qator o‘zidan keyingi qatordan tashkil topadi. Joy-urochishalardan, urochishalar esa o‘z navbatida eng kichik birlik bo‘lgan fatsiyalardan tashkil topgan