3-tema. Ilimiy-publicistikalıq stilde arnawlı atamalar Jobası

3-tema. Ilimiy-publicistikalıq stilde arnawlı atamalar
Jobası:

1. 
   Ilimiy hám publicistikalıq maqalalardıǹ janrlıq ózgeshelikleri
   
2. 
   Ilimiy- publicistikalıq stilde arnawlı atamalardıǹ qollanılıwı
   
3. 
   “Házirgi dáwirde IKT tarawınıǹ rawajlanıwı’ temasında arnawlı atamalardan paydalanıp ilimiy- publicistikalıq stilde maqala jazıwdı úyreniw
   

1.Ilimiy hám publicistikalıq maqalalardıǹ janrlıq ózgeshelikleri
Maqala publicistikanıǹ onıǹ kóp taraǵan túri bolıp, bul kóbinese málim dárejede gazeta-jurnaldıǹ ideyalıq siyasiy mazmunın belgilep beretuǵın janr bolıp tabıladı. Bul janrdıǹ ózgesheligi neden ibarat. Maqala - publicistikanıǹ tiykarǵı janrlarınıǹ biri bolıp, máseleni qoyıw keǹ kólemdegi teoriyalıq nızamlıqlarǵa súyengen, maǵlıwmatlar juwmaqlanǵan, qubılıstı analizlew hám juwmaqlar shıǵarıwǵa qurılǵan boladı”.
Maqala janrı ózine tán bolǵan ózgesheliklerge iye, onı basqa janrlar menen salıcıra anıqlawǵa háreket eteyik. Mısalı, korrespondenciyada orın hám waqıt tárepinen shegaralanǵan ayırım situaciyalar ashıp beriledi, al maqalada bolsa ayırım situaciyalar úlken qubılıslar menen baylanıca kórsetiledi.
Maqalada konkret faktlar jámiyetlik turmıcaǵı usı waqıyanıǹ payda bolıw sebepshisi bolǵan tendenciyalar menen baylanıca beriledi. Pikirlew kólemliligi, tereǹligi, juwmaqlar keǹligi maqala janrı ushın shárt bolǵan komponentler bolıp tabıladı. Praktikanıǹ kórsetiwinshe bir situaciya korrespondenciya analizi ushın tiykar bolıwı múmkin. Sonday-aq maqala ushın material bolıwı múmkin, korrespondenciyada avtor qubılıstıǹ, konflikttıǹ, problemanıǹ ishki manızın ashıp beriwge háreket etse, maqalada usı situaciyanıǹ dáwirimizdegi basqa da sociallıq problemalar menen baylanısların baqlaydı.
Maqala ózine úlken kólemdegi maǵlıwmatlardı, statistikalıq maǵlıwmatlardı jámleydi. Usılar tiykarında, sonday-aq tekstte biz ushratpaǵan, sol haqqında juwmaq shıǵarılǵan faktlerdi de toplaydı. Mısalı, avtor koncepciyası ol tárepinen talqılanǵan faktlerden kórinedi.
Qanday da bir ideyanıǹ yamasa pikirdiǹ durıs yaki qáteligin aytıw ushın maqala avtorı ayırım faktlerdi analizlew menen birge qaralıp atırǵan máselege baylanıslı bolǵan faktler jıynaǵınada súyenedi. Bul jaǵdayda faktler avtor pikirin rawajlandırıw, dálillew ushın xızmet etedi. Maqala avtorı, kóbinese, oqıwshıǵa óz pikirlesi sıpatında qaraydı hám oqıwshını da belsendilik penen pikirlesiwge shaqıradı. Jurnal hám gazeta maqalaları ózinde konkret máselelerdi tereǹ teoriyalıq juwmaqlar menen baylanıstıradı. Demek, maqala turmıs qubılısların juwmaqlap belgili pikirdi rawajlandırıwshı publicistika janrı eken. Dálillengen faktler sistemasına tiykarlanǵan pikir, maqalanıǹ logikalıq negizi, koncepciyası eken. Yaǵnıy maqala avtordıǹ ya redakciyanıǹ aktual social máselesine arnalǵan, tereǹ dálillengen koncepciyası boladı.
Maqala jámiyetlik ómirdiǹ faktleri menen qubılısların olardı teoriyalıq hám praktikalıq jaǵınan jıynaqlap, ilimiy tallap bayanlaydı. Maqala janrı qanshama xarakterli bolsa da ( korrespondenciya sıyaqlı) bir biytárep situaciyanı emes, al publicist izertlep, úlken kólemdegi juwmaqqa keletuǵın anaǵurlım ádewir qubılıstı yamasa bir top qubılıstıǹ mánisine baylanıslı jazıladı.
Gazeta menen jurnaldaǵı maqalanıǹ roli oǵada úlken. Bularda teoriyalıq problemalar túsindiriledi.
Ǵárezsiz mámleketimiz siyasatı, ekonomikasınıǹ, texnikanıǹ, ilim menen mádeniyattıǹ jetiskenlikleri, jumıcıǹ tájiriybeleri kópshilikke taratıladı, qandayda bolsın bir aymaqtaǵı, úlkedegi elewli kemshiliklerdiǹ beti ashıladı.
Bul ushın ádebiy bayanlaw sheberligi menen siyasiy jıynaqlawdı juwmaqlaw menen sheber ushlacırıwdıǹ áhmiyeti zor.
Maqalanı shártli túrde alıp direktivlik, úgit-násiyatlıq, problemalıq, tájiriybe talqılaytuǵın, áshkaralaytuǵın (kritikalaq) dep bóliwge boladı. Ulıwma maqalada usı bes nárseniǹ tásirin aǹlaymız.
Sońǵı waqıtta ilim jańalıqları keń xalıq massasına tanıstırıw maqsetinde ilimiy stildiń ilimiy-publicistikalıq stil túri payda boldı. Bul stilde ilim jańalıqları kópshilik ushın túsinikli tilde jazılıp, ilimiy terminlerdiń mánisi jay sózler menen túsindiriledi. Qaraqalpaq tilinde awıl xojalıǵı, medicina boyınsha kóplegen ilimiy-publicistikalıq ádebiyatlar shıǵarıladı.