3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

O`rganiladigan qoidalar:
Kishilaarning ism va familiyasi har doim bosh harf bilan yoziladi.
Bayram nomlarining birinchi so`zi bosh harf bilan yoziladi:Navro`z bay. 
“H” tovushi bo`g`izda,”x” esa tilning eng orqasida paydo bo`ladi.
 
Dialog-ikki yoki undan ortiq kishi o`rtasidagi og`zaki muloqot,suhbat 
Ikki narsani o`zaro qiyoslaganda so`zga 
–
roq qo`shimchasini qo`shish 
mumkin:tez-tezroq 

---

So`zga 
–
 li qo`shimchasini qo`shsangiz,o`sha narsa bor ekanini 
bildiradi.Agar so`zga 
–
siz qo`shimchasini qo`shsangiz ,o`sha narsa yo`q 
ekanini bildiradi. 
1-sinf Ona tili va o`qish savodxonligi 2-qism 2021-yil 104 bet 
1-bo`lim san`at va madaniyat 
2-bo`lim til va dil 
3-bo`limfan va texnologiya 
Ertak-xalq to`qigan badiiy asar.Hali kitob yo`q vaqtda odamlar bir-biriga 
aytib berishgan.Bir kishi birovdan eshitgan ertagini boshqa kishiga so`zlab 
bergan.Shu yo`l bilan ertaklar avloddan avlodga o`tgan.Har bir xalqning 
o`z milliy ertaklari bor. 
Ertak qahramoni-ertakdagi voqeaning asosiy qatnashchisi. 
1.”Jonli savatcha”
-she`r Abdurahmon Akbar 
Tuxumdan chiqishga qiynalgan jo`jaga 
kapalak,chuvalchang,chumchuq,chumolining yordami haqida. 
Ossuriya-hozirgi Iroq hududida bo`lgan qadimgi davlat. 
2.”Varaqjonga rahmim kelgan”
-matn Shirin G`ofurova 
3.”Kitob”
-she`r-Po`lat Mo`min
Hamma uchun barobar,Hotamitoy kitoblar 
Suratlari xilma-
xil,Mazmunga boy kitoblar….
 
4.”Mehmon bo`lish odobi”
-matn- Kamola Sodiq qizi 
5.R
asmli ertak “ G`alati ziyofat”
-rasmlar asosida berilgan ertak
6.”Bahor keldi”
-she`r -Shukur Sa`dulla 
Keldi bahor 
–gulbahor,Erib bitdi oppoq qor….
 
7.”Tekinxo`r”
-she`r Anvar Obidjon
8.”Non olib keldim”
-she`r Po`lat Mo`min 

---

Yolg`on emas,chin so`zim,Magazindan bir o`zim….
 
9.”Raqamlar bo`ylab sayohat”
-she`r Kavsar Turdiyeva 
Bir- 
mitti raqam, U ikkidan kam.Ko`kda bitta oy,Ochadi chiroy….
 
10.”Yerning yo`ldoshi”
-matn-
“Mening galaktikam”kitobidan
 
11.”Oy”
-she`r- Abdulla Po`latov 
Osmon uzra oy suzar,Yulduz safini buzar.Atrofga nur sochadi….
 
“Siz buni bilasizmi?”
 
Osmondagi yulduzlar soni yerdagi qum zarralaridan ham ko`p 
Yupiter sayyorasida olmos yomgi`ri yog`adi 
Ko`k kitning tili avtomobildan ham kattaroq 
Yer yuzasining uchdan ikki qismi suvdan iborat 
Yerga tashlangan plastik chiqindilar 500 yildagina chiqrib yo`q bo`lib ketadi 
Oddiy hojat qog`ozi uchun kuniga 20 mingdan ortiq daraxt kesiladi 
Dunyodagi ilk kompyuterning og`irligi 27 tonna bo`lgan 
12.”Ko`zoynakka qadar”
-
matn “Ixtirolarsarguzashti” kitobidan
 
Tarixda dumaloq shisha idishlar ko`zoynak vazifasini o`tagan,idishning ichi 
suv bilan to`ldirilgan,uni ko`zga yaqin tutib kitob o`qilgan.Keyin shishadan 
linzalar yasalgan,ularni qo`l bilan tutib turish uchun dastagi bo`lgan. 
13.
”Endi gripp bo`lmayman”
-matn-Sa`dullo Quronov 1-2-qism 
Alisher ismli bolaning gripp bilan suhbati haqidagi matn 
14.”Oylar kelar ketma
-
ket”
-she`r- Dilnavoz Najimova 
Kel sanaymiz-turma chet , Oylar kelar ketma-
ket….
 
15
…… Baxtiyor Sheraliyev 
- nomi berilmagan o`rmon shifokori ( qizilishton) 
haqidagi matn 
U daraxt tanasidagi turli zararkunandalarga daraxt tanasini yeb unga ziyon 
yetkazadi,dunyoda qizilishtonning 220 dan ortiq turi mavjud,O`zbekistonda 

---

esa oqqanot qizilishtonning 2 turi yashaydi,u daraxt tanasida bemalol 
yuqoriga harakat qiladi,chunki uning oyoq panja barmoqlarini ikkitasi 
orqaga,ikkitasi oldinga qaragan,u bir o`tirishda daraxt tanasidan 1000 
tagacha hasharotni terib yeyishi mumkin,po`stloq orasidagi hasharotlarni 
terib yeyishida unga uzun va yopishqoq tili ham qo`l keladi,daraxt kovagiga 
in quradi,2 tadan 12 tagacha tuxum qo`yadi,dunyodagi eng yirik 
qizilishtonAmerika qirol qizilishtoni 55 cm,eng kichigi 8 cm,qizilishton ovoz 
chiqarmaydi,lekin daraxt tanasini taqillatishidan tanib olish mumkin,bir 
soniyada tumshug`ini daraxtga 20-25 marta ura oladi.